Als kind al onderscheidde Roline Redmond (1949) zich van haar leeftijdsgenoten. ‘Mijn creoolse leeftijdsgenoten bruisten van het leven, gooiden hun hoofd in de nek, schaterden luid met open mond, zoals hun moeders en tantes, en verkondigden met harde stem hun lief en leed. Ik was de stille observator, de dromer en de vrager, bewust bescheiden,’ schrijft ze in De wasvrouw van de Drambrandersgracht (De Arbeiderspers). In deze nieuwe, autobiografische verhalenbundel duikt observator Redmond wederom in de geschiedenis van haar Surinaamse familie en de wijze waarop haar voorouders zich trachtten te ontworstelen aan de erfenis van het slavernijverleden.
Redmond zoemt in op de levens van haar moeder, haar (oud-)tantes en -ooms, haar grootmoeder Paulina Wijks – de wasvrouw uit de titel – en ook haar verdere verwanten. Trotse mensen met een onwrikbaar arbeidsethos die, dankzij hun onverzettelijkheid, ervoor hebben gezorgd dat Redmond naar school kon gaan en haar diploma’s kon halen. Redmond studeerde Spaans, tekstwetenschap en antropologie. Vanzelfsprekend was dat niet; haar grootmoeder werkte als wasvrouw dag en nacht in de huishouding bij een rijke, witte familie en ook Redmonds moeder Annette belandde op haar veertiende bij een welgestelde familie, als coupeuse.
Elk familielid had zijn eigen rol, van wasvrouw tot trooster of bouwer. Redmond werd tegen wil en dank de boodschapper van het stel, een soort postbode tussen familieleden. In een snikheet Paramaribo pendelde ze heen en weer om de laatste nieuwtjes en belangrijke zaken te rapporteren – een taak die neerkwam op uiterst zorgvuldig en zuiver formuleren. ‘In die jaren leerde ik voor de rest van mijn leven conflicten te omzeilen in dit liefdevolle en chaotische matriarchaat, door mij te onthouden van een eigen mening, door sommige dingen niet te willen zien of horen en vooral door de exacte weergave van teksten van anderen.’
Met een scherp oog voor detail en onderlinge verhoudingen schetst Redmond het hechte web dat haar familie bijeenhoudt. Moeiteloos geeft ze deze eerlijke en soms ontroerende familieverhalen een plek in het grotere verhaal van de rijke Surinaamse cultuur en de slavernijgeschiedenis. Eerder al wendde Redmond haar observatietalent aan voor de familiekroniek De Doorsons. Op zoek naar een Afro-Amerikaanse slavenfamilie in het Caribisch gebied. Het leverde haar in 2022 de Brusseprijs op, voor het belangrijkste journalistieke boek. Vandaag vertelt ze in VPRO Boeken over De wasvrouw van de Drambrandersgracht en hoe haar familieleden, ondanks een leven in armoede, hun eigenwaarde wisten te behouden. Ook te gast is Toine Heijmans. Van hem verscheen afgelopen week de roman Buitendijks.
Schrijver en antropoloog Roline Redmond toont haar observatietalent in een verhalenbundel over de geschiedenis van haar Surinaamse familie.