Thomas Heerma van Voss is met zijn nieuwe roman Het archief te gast in VPRO Boeken

Pierre Rosenau droomt van een toekomst voor en in de literatuur. Als (beginnend) dichter, maar eerst en vooral als redacteur van illuster literair tijdschrift Arabesk, dat de lezer trakteert op wat welhaast is uitgestorven: uiterst zorgvuldig gecureerde literatuur op hoog niveau, ‘debat-kantelende’ stukken van jong en ongezien talent, gevestigde maar onvolprezen auteurs, zeg maar gerust kunst op papier, zonder poespas maar vol durf. Daarbij, volgens de eigen grondbeginselen, in 1974 opgetekend in het eerste redactioneel: ‘Dit blad zal vaker verwijzen naar een goed humeur dan naar een slecht.’

Personificatie hiervan is hoofdredacteur Koen Koole, ‘een man met een rond brilletje en stekeltjeshaar’, zoals Thomas Heerma van Voss hem introduceert in zijn nieuwe roman Het archief (Das Mag). Koole is tegen de klippen op monter over de toekomst, ook als de abonneecijfers alsmaar verder dalen. Aan hem en de redactie de belangrijke taak om Arabesk overeind te houden, in weerwil van (wisselende) uitgevers die het blad vooruit willen helpen met dingen als serialized storytelling, weer eens ‘een relletje’ of, wie weet, een ‘illegale rave’.

Er valt veel te (glim)lachen in Het archief; Heerma van Voss, die zelf zeven jaar lang redacteur was van De Revisor, blijkt zowel de perfecte insider als kritische buitenstaander. Hij steekt effectief maar liefdevol de draak met de zichzelf zo serieus nemende literaire wereld, maar weet de lezer te doordringen van de oprechte toewijding die ten grondslag ligt aan de missie die de literatuur kan zijn.

Parallel aan het verhaal van Arabesk dringt zich vanuit de luwte ook een steeds prominenter ander verhaal op: dat van Pierre en zijn (zieke) vader, ooit hoofdredacteur van literair tijdschrift De nieuwe tijd. Met hem heeft Pierre niet alleen de liefde voor literatuur gemeen, maar ook het talent om ‘uitdrukkingsloos te zwijgen’ en emoties buiten de deur te houden. ‘De intimiteit die in het dagelijks leven achterwege bleef haalde hij in via nachtelijke e-mails.’

Terwijl zijn vader steeds zieker wordt, zoekt Pierre naar manieren om dichter bij hem te komen. Hij waakt aan zijn ziekbed, smeert zijn voeten in met zalf, herschikt zijn dekbed van ‘zacht katoen met getekende krokodilletjes’. Het archief is behalve een ontroerende kroniek van een naderend einde ook een gloedvolle lofzang op vasthouden aan wat je dierbaar is, geschreven in kraakhelder proza. Vandaag schuift Heerma van Voss aan in VPRO Boeken. Ook aan tafel: Joke van Leeuwen. Zij vertelt over haar nieuwe, historische roman Alle tijden zijn onzeker (Querido).