A House Made of Splinters: Voor even veilig

Een portret van een bouwvallig opvanghuis voor verwaarloosde kinderen, gelegen in het door oorlog verscheurde oosten van Oekraïne – je houdt je hart vast. Maar gelukkig, al in de eerste minuut van de Deense documentaire A House Made of Splinters wordt de kijker enigszins gerustgesteld: dit is een warme, stabiele omgeving, met kundig, invoelend personeel. Zie maar hoe teder een van de begeleidsters de kinderen wakker maakt, de een met een aai, de ander met een grapje. Om daarna vrolijk, zelf ook nog in pyjama, met ze te gaan gymnastieken.

De kinderen die hier wonen zijn allemaal uit huis gezet, waar problemen spelen rond alcoholisme, geweld of psychische aandoeningen, al dan niet gelinkt aan de (burger)oorlog die sinds 2014 in de regio woedt. Ze mogen uiterlijk negen maanden blijven, daarna wordt beslist of ze terug naar huis kunnen, of anders naar een pleeggezin of een weeshuis.

Regisseur Simon Lereng Wilmont maakte eerder de documentaire The Distant Barking of Dogs (Idfa-première in 2017), die zich ook afspeelt in Oost-Oekraïne. In die film wordt de tienjarige Oleg gevolgd, die met zijn grootmoeder vlak bij de frontlinie woont. Naderhand besloot Lereng Wilmont te onderzoeken wat er met Oleg zou gebeuren als hij zijn oma zou verliezen, en zo stuitte hij op het tehuis dat nu centraal staat in A House Made of Splinters. De cineast, die zelf de camera bedient, verbleef ongeveer een jaar tussen de kinderen, zodat die hem op den duur nauwelijks meer opmerkten.

Dat de sfeer in het opvanghuis relatief goed is, wil uiteraard niet zeggen dat de jonge bewoners er zielsgelukkig rondlopen. Bepaalde scènes in de film gaan door merg en been. Zoals die waarin een meisje van een jaar of tien haar oma belt en meteen ter zake komt: ‘Hier gaat het goed, is mama weer aan het drinken?’ Als die moeder kort daarop op bezoek zou moeten komen, komt ze voor de zoveelste keer niet opdagen. Of neem de jongetjes die elkaar ’s avonds in het donker spookverhalen vertellen. De eerste gaat nog over een griezel onder het bed, maar al snel worden er herinneringen opgedist aan vaders die moeders in elkaar slaan.

Zeldzaam intiem en naturel zijn zulke momenten, de kinderen lijken zich werkelijk onbespied te wanen. Dat ze zo steun en vriendschap bij elkaar vinden, en bij de begeleidsters, geeft A House Made of Splinters ondanks de zware thematiek een hoopvol randje.