Het hartverscheurende On Falling toont de verborgen wereld van orderpickers

‘Vandaag besteld, morgen in huis!’ Het is een slogan die bovenaan de pagina’s van veel webshops prijkt. Next day delivery is zo normaal geworden dat vrijwel niemand zich meer afvraagt hoe het eigenlijk kan dat online bestelde producten tegenwoordig zo vliegensvlug bezorgd worden.

Het was dan ook een behoorlijke eyeopener voor de Portugese regisseur Laura Carreira (1994) toen ze erachter kwam dat dit niet te danken was aan geavanceerde machines, zoals ze veronderstelde, maar dat hier zwaar mensenwerk achter schuilgaat: zogeheten orderpickers maken werkdagen van meer dan tien uur voor bedrijven als Amazon om alle bestellingen die in hun distributiecentra binnenkomen zo snel mogelijk te verdelen.

‘Al sinds het begin van mijn carrière als filmmaker ben ik geobsedeerd door het thema werk,’ vertelt de in Schotland woonachtige en werkzame Carreira als we haar begin februari spreken. ‘Toen ik me begon te verdiepen in de flexwerkeconomie en in de logistiek stuitte ik op de baan van orderpicker. Dit soort beroepen probeert men uit het zicht van de buitenwereld te houden en ik denk dat dit niet zonder reden is. Ik ben naar distributiecentra gegaan om orderpickers te interviewen en hoe meer ik te weten kwam over het werk, hoe meer ik begon te voelen dat er een film in zat.’

In On Falling, het speelfilmdebuut van Carreira, volgen we orderpicker Aurora (Joana Santos), een Portugese immigrant die in een gigantisch Schots distributiecentrum werkt. Tijdens haar lange werkdagen wandelt ze door de eindeloze gangen van het magazijn om bestelde producten te verzamelen. De scanner die ze gebruikt houdt precies bij hoe snel ze dit doet en als het te langzaam gaat begint hij te piepen.

Hoewel Aurora in een flat woont die ze met andere arbeidsmigranten deelt, voelt ze zich behoorlijk eenzaam. Er is vrijwel geen sociale interactie omdat iedereen te moe is of zich moet klaarmaken voor de volgende werkdag.

Net als in de drie korte films die Carreira eerder afleverde – Monday (waarin een fabrieksarbeider centraal staat), Red Hill (over de laatste werkdag van een nachtwaker) en The Shift (hierin verliest een flexwerker een shift en daarmee ook een deel van haar inkomen) – ligt de focus in On Falling op de mentale en fysieke tol die arbeid van mensen eist.

Carreira: ‘Werk is zo verweven met onze manier van leven dat we het nauwelijks meer ter discussie stellen. Het is normaal geworden om je hele leven te werken, maar is dat eigenlijk nog wel nodig? Werk bepaalt voor een groot deel ook ons zelfbeeld: we zijn wat we doen. Desondanks zie je in films nauwelijks mensen die echt aan het werk zijn. Dramatisch gezien zou het niet interessant genoeg zijn om iemand te filmen die aan het werk is, al is het maar voor een paar minuten. Maar Aurora, en met haar vele anderen, maken dagen van tien uur en ik vond dat dit zichtbaar moest worden in de film. Volgens mij is het belangrijk om geconfronteerd te worden met de levens die mensen leiden en onszelf niet voor de gek te houden. Daarom kies ik ervoor om de realiteit te filmen. En als dat dan deprimerend of saai is, laten we dan die realiteit veranderen in plaats van de film.’

Door de realistische manier waarop arbeid in beeld gebracht wordt, heeft On Falling op veel momenten iets weg van een documentaire. Dat is geen toeval omdat Carreira eerder geprobeerd heeft documentaires te maken over magazijnwerk. ‘Maar dat verliep telkens erg moeizaam,’ vertelt ze. ‘Toegang krijgen tot bedrijven was lastig, want die stonden vaak niet te springen om een filmmaker toe te laten op de werkvloer. Ook ethisch gezien voelde het niet helemaal juist om werknemers naar hun mening over het werk te vragen, omdat dit uiteindelijk gevolgen zou kunnen hebben voor hun carrière. Met behulp van fictie kon ik uiteindelijk toch de film maken die ik wilde maken: met mensen die eerlijk over hun werk vertellen, zonder dat bedrijven me restricties opleggen.’

Betekent dit dat Carreira met On Falling een activistische film wilde maken? ‘Ik denk dat het belangrijk is om ook films te maken die niet alleen bestaan bij de gratie van amusement, dat er ook cinema is die onze manier van leven toont. Als dat bestempeld wordt als activistisch, dan is dat prima. Maar ik stel mezelf veel liever de vraag: waarom zou ik het leven niet laten zien zoals het is? En als het antwoord luidt “omdat dit saai is”, vind ik dat niet goed genoeg. Wanneer de film eraan bijdraagt ​​dat we anders naar de arbeidswereld gaan kijken – dat we ons gaan afvragen of we echt wel zo veel moeten werken als we doen – en ervoor zorgt dat we onze visie op werk in twijfel trekken, al is het maar een beetje, zou dat geweldig zijn. Ik denk namelijk dat het iets is waar we ons te makkelijk bij neerleggen.’