Slachtoffers van seksueel geweld kunnen uit angst bevriezen, waardoor het niet lukt om ‘nee’ te zeggen. Jamie Reuter onderzoekt hoe we beter kunnen praten over grenzen en toestemming.

‘Het is eigenlijk nog zo moeilijk voor mezelf om te begrijpen waarom ik hier geen nee tegen heb gezegd,’ vertelt Jamie Reuter aan haar therapeut. Ze is radiomaker en kan dus goed praten, en in andere gevallen prima voor zichzelf opkomen. Maar wanneer een man bij wie ze de nacht doorbracht zich ‘s ochtend terwijl ze nog slaapt zich aan haar opdringt, wordt ze angstig en bevriest. ‘Waarom kon ik niet op dat moment zeggen “stop hiermee, ga weg”?’

Reuter heeft twee keer te maken gekregen met seksueel grensoverschrijdend gedrag. De eerste vervelende ervaring kon ze nog wegstoppen, maar na de tweede keer lukte dat niet meer. Ze kreeg last van angst- en paniekklachten en een stemmetje in haar hoofd zei dat de situatie haar eigen schuld was.

Tegelijkertijd probeert ze zich in te denken hoe ze overkwam op de man die haar dit aandeed. Ze wende haar hoofd af, keek hem niet aan, maakte geen geluid. Het kan toch bijna niet dat hij dacht dat ze dit leuk vond?

In de documentaire Had dan nee gezegd gaat Reuter in gesprek met therapeuten, andere vrouwen en mannen om het grijze gebied rond seksueel geweld te onderzoeken. Vrouwen beschrijven hoe zij vroeger dachten dat een verkrachter iemand was die je in een parkje de bosjes in trekt en zich aan je vergrijpt. Hun ervaring is inmiddels dat het vaak mensen zijn die je kent; vrienden of iemand met wie je date.

Hoe lastig is het dan om te benoemen dat je geen seksueel contact wil, vooral als je op een eerder moment misschien wel ja hebt gezegd? En wie draagt hier daadwerkelijk de verantwoordelijkheid voor? Zo komen er enkele mannen in de film aan het woord die vertellen over hun ervaringen met onuitgesproken afwijzing. Zij weten dat ze moeten letten op signalen dat iemand eigenlijk niet wil maar erkennen dat het ook lastig kan zijn, zeker als er alcohol in het spel is.

De situaties die de vrouwen beschrijven kunnen voor veel mensen herkenbaar zijn. Het is verdrietig maar tegelijkertijd ook heel sterk dat zij hierover praten, ervaringen uitwisselen en begrip voor het bevriezen tonen. ‘Ik heb geleerd te stoppen met mezelf te veroordelen,’ vertelt Reuters, ‘en juist liefde en compassie voor mezelf te voelen.’

Had dan nee gezegd

donderdag 3 april

NPO 3 21.10-22.05

veel gelezen

de nieuwste documentairetips in je mailbox?