Op zondag 10 mei 1959 stond het Noord-Hollands dorp Blokker op zijn kop en ging het dak van de lokale veilinghal er bijna af. The Beatles? Nee, jazzlegende Louis ‘Satchmo’ Armstrong trad op tussen de groentekistjes voor zevenduizend bezoekers die ieder 6,50 gulden (2,95 euro) hadden betaald. Ook andere beroemde artiesten waaronder Benny Goodman, Rex Gildo en ja, ook The Beatles deden het West-Friese dorp in die jaren aan. Dat die lokale veilinghal na verloop van tijd in een adem werd genoemd met muziekzalen als Het Concertgebouw en Kurhaus was vooral de verdienste van impresario Ben Essing. Dankzij diens zakelijk en organisatorisch talent wist heel Nederland waar Blokker lag. Bovendien had Essing het geluk dat zijn vader er destijds burgemeester was plus voorzitter van het lokale veilingbestuur.
Onder die duizenden jazzliefhebbers waren ook de West-Friese ouders van cultuurhistorica en docent geschiedenis Jantine Swagerman. Dus toen zij een onderzoeksonderwerp zocht voor een geschiedenisscriptie dacht ze al snel aan dat concert. Want Essing mocht dan van alles voor elkaar hebben weten te boksen, het was ook wel ietwat vreemd dat de wereldberoemde Armstrong niet te groot was voor Blokker. Speelde er wellicht meer? Al researchend ontdekte Swagerman dat de Europese tour van Armstrong op nogal opmerkelijke wijze publicitair begeleid werd. In kranten verschenen artikelen van onduidelijke afkomst en koppen als ‘de goeie ouwe Satcho’ verraadden dat ze uit het Engels vertaald waren. Dat gaf te denken, maar wat? Daar kwam Swagerman achter toen in 2020 de podcastserie Wind of Change verscheen. Daarin wordt onderzocht of de CIA achter de productie van de gelijknamige hit van Scorpions en hun Oost-Europese tournee zat. Doel van deze operatie: veranderingen in het Oostblok aanjagen.
Die podcast inspireerde Swagerman om verder te kijken dan enkel het concert van Armstrong. Zo ontdekte ze dat de Amerikaanse overheid tijdens de Koude Oorlog een speciale organisatie had opgericht, de United States Information Agency (USIA). Met culturele diplomatie probeerde die wereldwijd de ‘hearts and minds’ te veroveren voor het land van vrijheid en gelijke kansen voor iedereen. Kortom, Amerikaanse public relations met exposities, wetenschap, beeldende kunst en muziek. Verklaarde dat de vele optredens van jazzmuzikanten in Europa? En was Armstrong onderdeel van deze Amerikaanse culturele kruistocht? Dat zou wel cynisch zijn, want gelijke kansen waren er in Amerika alleen voor witte mensen. Het antwoord op die vraag horen we in de zesdelig podcastserie van historici Jantine Swagerman en Marike Barendse.