In 'Kees vliegt uit' zie je hoe het nu gaat met de autistische Kees Momma

Het beste voor Kees (2014) werd genomineerd voor een Gouden Kalf en in 2018 uitgeroepen tot de beste 2Doc van de afgelopen vijf jaar. De autistische Kees Momma is de ster van de film: een volwassen man die al zijn hele leven bij zijn bemiddelde ouders in Velp woont en een passie heeft voor tekenen, kalligrafie, Japans en modeltreinen. Kees werd een soort cultfiguur door zijn manier van praten: in barokke volzinnen, met keurige, archaïsche dictie – en af en toe een hartgrondige vloek tussendoor.

Want het leven is voor de autistische Kees lastig en vaak bedreigend: voortdurend maakt hij zich zorgen om het in zijn ogen veel te warme weer, en hij kan er niet tegen als hij iemand – met name zijn vader! – hoort slikken, slurpen of zelfs ademen. De grote vraag van de film: hoe moet het verder als Kees’ toegewijde ouders niet meer voor hem kunnen zorgen?

De al jaren geleden aangekondigde vervolgdocumentaire Kees vliegt uit is er nu dan eindelijk, op Videoland. Kees is inmiddels 57, maar zijn hoogbejaarde ouders Willem en Henriette (respectievelijk 92 en 89 jaar) staan nog steeds hun mannetje. Wel hebben ze een eigen huis voor Kees gekocht, op loopafstand van het hunne. Maar daar daadwerkelijk fulltime wonen lukt Kees nog niet. Ook het contact met Ellen, een vrijwilligster die met hem komt wandelen en bakken, verloopt niet zoals gehoopt: zo zegt zij in plaats van ‘ja’ weleens ‘hm-hmm’ – nog een van Kees’ vele allergieën. De documentaire eindigt eigenlijk weer met dezelfde vraag als die van negen jaar terug: hoe moet het straks verder met Kees, als zijn ouders er niet meer zijn?

Het beste voor Kees (nog steeds te zien bij 2Doc) ging meer de diepte in: in die film zagen we zowel Kees als zijn ouders en zijn broers uitgebreid reflecteren op Kees’ situatie, dat is in Kees vliegt uit minder het geval. Maar hoe regisseur Monique Nolte de kwetsbare en soms licht ontvlambare Kees al sinds 1998 (!) volgt, verdient alle lof en bewondering. En het is natuurlijk ook geen straf om Kees weer eens aan het woord te horen. Van ‘formidabel’ tot ‘grotesk’ en van ‘heuglijk’ tot ‘koudeluchtmassa’s’, zijn fantastische vocabulaire is weer genieten.