Documentaire geeft ruimhartig toegang tot het leven van Mark Rutte

‘Hij is natuurlijk ook een handige sodemieter,’ zegt Jort Kelder over zijn goede vriend Mark. Kelder is de grote smaakmaker van de tweedelige documentaire Rutte die Leonard Ornstein voor Videoland maakte over de laatste dagen van onze langst zittende premier ooit. Die vond dat hij ‘niet lullig’ moest doen, aangezien hij zelf ook graag kijkt naar dit soort politieke documentaires, dus kreeg Ornstein ruimhartig toegang tot het torentje, het regeringsvliegtuig, de Saabgarage en de woonkamer van Kelder, waar Jort en Mark met een schaaltje bastognekoeken en een kopje thee op YouTube gezellig toespraken van Russische politici uit de jaren tachtig terugkijken.

Het is voor vriend en vijand een heerlijke film, waarin het mysterie Rutte intact blijft, omdat er ook in zijn intieme kring niemand lijkt te zijn die hem echt helemaal doorgrondt. Jort Kelder komt vermoedelijk nog het dichtste bij, en hij doet net als zijn grote vriend niet lullig. Hij is mild kritisch en niet te beroerd om wat smeuïge anekdotes op te dissen. Van hem horen we dat onze premier meer dan twintig jaar samenwoonde met de moeder van zijn oude schoolvriend Lodewijk, met wie hij keuken en badkamer deelde. En dat hij zijn fameuze stokoude Saab nooit wast, omdat dat op de een of andere manier bijdraagt aan zijn sobere imago. Kelder zegt dat hij dat imago met die fiets en die appel weliswaar deels cultiveert, maar er passeren genoeg voorbeelden die illustreren dat een regeringsleider als Mark Rutte toch wel enig in zijn soort is, wat je verder ook van zijn beleid vindt. Alleen al het beeld van Rutte die als een soort Kuifje met rugzak, korte broek en All Stars in het sloepje van Kelder stapt, is goud waard.

We vliegen mee naar Kazachstan (‘machtig interessant land’), zien hoe hij belt met koning Abdoellah II van Jordanië (‘I just got of the phone with Bibi’) en Zelensky (‘take care, Volodymyr’) en zien op archiefbeeld hoe hij met Wilders appeltaart met slagroom eet in een Haagse lunchroom.

Een stoet aan prominente oud-politici, onder wie Alexander Pechtold, Diederik Samson, Lodewijk Asscher en Rita Verdonk, draaft op om over hun ervaringen met hem te vertellen. Dat varieert van vermakelijke anekdotes over zijn driftbuien en snoepzucht, tot de waarneming van Pechtold dat Rutte altijd verkleinwoordjes gebruikt als hij zich uit netelige kwesties moet redden. Zelfs onze koning trapt even op de rem van zijn Audi om Ornstein te woord te staan over Rutte, die hij honderden keren ontving op het paleis.

In het tweede deel vraagt Ornstein Rutte iets te vertellen over zijn jeugd en ook het onvermijdelijke gehengel naar zijn liefdesleven ontbreekt niet. Volgens Kelder zijn er genoeg vrouwen geweest die verliefd op Mark waren en op hem wachtten, maar dat bleek tevergeefs.

Of hij zich wel eens eenzaam voelt, vraagt Ornstein tegen het eind. Hij komt tenslotte toch altijd weer thuis in dat lege huis, waar, zoals Caroline van der Plas vaststelt, niemand klaar zit met een kaarsje en een glaasje wijn. Wat volgt is een klassiek ontwijkend Rutte-antwoord. Maar het idee dat hij straks thuiskomt in de twintig kamers tellende ambtswoning die de secretaris-generaal van de NAVO bewoont, stemt toch een beetje treurig.