De documentaire Anima komt voort uit een fascinatie met de Rotterdamse haven. Anna Witte: ‘Het is een vreemde en exotische plek, een plek waar je niet komt als je er niet hoeft te zijn. Maar we wilden ook het perspectief laten zien van de mensen die daar werken en datgeen laten zien wat eigenlijk niet echt zichtbaar is.’ Witte raakte geïnspireerd tijdens een strandbezoek aan de Maasvlakte, waar ze eigenlijk voor het eerst de veelal Aziatische zeevarenden zag.
Josefien van Kooten: ‘Wat enorm voelbaar was bij deze mannen is de vrijheid die ze ervoeren op het moment dat ze weer in de natuurlijke wereld waren, nadat ze zo lang in een mechanische omgeving geleefd hadden.’
Josefien van Kooten is regisseur en editor. In 2011 studeerde ze af aan de St. Joost School of Art & Design in Breda en ze bracht eerder ook al een film uit onder de vlag van Teledoc Campus: Honds (2020), over de spiegeling tussen mens en hond. Anna Witte studeerde in 2010 aan dezelfde kunstacademie af in audiovisuele vormgeving. Samen met Van Kooten maakte ze eerder twee korte films, waarin ze onder meer de rol van de media bij het vluchtelingenprobleem op het Griekse eiland Lesbos onder de loep nemen.
De titel van de essayfilm heeft meerdere betekenissen. Anima betekent ziel, ‘maar eveneens adem. In jungiaanse context verwijst hte naar de vrouwelijke kant van de mannelijke ziel. Eigenlijk raken alle drie deze betekenissen aan de film. Animisme is de oudste religie die gelooft dat alles bezieling kent. Met de beelden en geluiden in de film hebben we in sommige gevallen geprobeerd de machine een ziel, of zelfs leven te geven,’ aldus van Kooten.
Het filmproces was bij vlagen overdonderend en confronterend. Witte: ‘Het was moeilijk om daar te zijn. Alle geluiden aan boord zijn soms fysiek overweldigend. Maar voor de zeevarenden die maandenlang aan boord verblijven is het een tweede thuis.’ Witte: ‘Het is ook zo overweldigend omdat het groter is dan jij, het is belangrijker dan jij bent. Als mens ben je nietig en vaak ook ongewenst, want als mens ben je kwetsbaar en maak je fouten. Op een bepaalde manier voelt het aan boord hetzelfde als wanneer je in Noorwegen tussen de rotsen in staat.’ Maar juist in een omgeving met containerschepen is dat interessant, ‘want wij mensen hebben dat natuurlijk allemaal bedacht en gemaakt. Maar tegelijkertijd voel je je er dus onbeduidend,’ vult Van Kooten aan. In Anima is de visuele vertelling erg belangrijk voor hoe de film op emotioneel niveau werkt, aldus de makers. Van Kooten: ‘We maken het liefst essayfilms met reflectieve elementen. Daarbij willen we graag groepen tonen die onze maatschappij draaiende houden, maar die zelf nauwelijks gezien worden.'