Met Nu ben ik 18 wil maker Sarah Vasen laten zien hoe het Nederlandse asielbeleid in de praktijk werkt voor gevluchte jongeren. Sarah Vasen: ‘Als ze aankomen in Ter Apel na een lange en gevaarlijke reis is Nederland verplicht kinderen op te vangen en ze te begeleiden bij de eerste stappen naar hun toekomstige leven in Nederland. Maar dat is maar tot hun achttiende, want dan zijn ze wettelijk volwassen.’ Achttien worden is voor deze jongeren wezenlijk anders dan voor Nederlandse leeftijdsgenoten. ‘Ze hebben geen sociaal vangnet of familie, ze zijn de taal nog niet machtig en hebben niet de juiste vaardigheden om zich in Nederland te kunnen redden. Dat eist een tol, ook mentaal.’
Vasen werkte anderhalf jaar samen met gevluchte jongeren voordat ze Nu ben ik 18 maakte. ‘Ik vond het belangrijk eerst lang genoeg met deze doelgroep te werken zodat ik grip kon krijgen op hun belevingswereld en hun situatie vanuit mijn hart zou kunnen overbrengen aan het publiek.’ Het concrete idee om deze documentaire te gaan maken kreeg Vasen bij het vieren van de zoveelste achttiende verjaardag, ‘omdat dat eigenlijk altijd meer aanvoelt als een afscheid dan een feestje’.
Sarah Vasen is documentairemaker en visueel antropoloog. ‘Meestal onderzoek ik hoe specifieke politieke, sociale of culturele structuren invloed hebben op het dagelijkse leven en probeer ik daarbij het menselijke verhaal achter complexe, en vaak slecht werkende, systemen uit te lichten.’ Voor haar afstudeerfilm reisde ze af naar Palestina. ‘Daar heb ik veel geleerd over de Arabische cultuur en ben ik begonnen met het leren van Arabisch. Dat was bij Nu ben ik 18 erg nuttig. De wederzijdse culturele interesse en mijn beheersing van de Arabische taal zorgden voor vertrouwen tussen mij en de jongeren, waardoor ze zich sneller durfden open te stellen tijdens deze onzekere periode in hun leven.’
Begin 2022 leerde Vasen de toen zestienjarige Issa kennen. ‘Het was een heel extraverte en optimistische jongen. We waren allebei grote fan van pingpongen dus we hebben samen flink wat wedstrijdjes gespeeld. Toen ik hem beter leerde kennen zag ik ook dat hij eigenlijk nog een kind was dat zich sterk en groot probeerde te houden.’ Op het moment dat Issa overgeplaatst wordt van de opvang in Amsterdam naar een in Maastricht gaat het mis. ‘Iedereen die hij had leren kennen woonde in Amsterdam. Hij vertelde me dat hij zich in Maastricht twee weken huilend in zijn kamer had opgesloten, en dat hij niet begreep waarom hij niks te zeggen had over zijn overplaatsing.’
Vasen hoopt met Nu ben ik 18 instanties die betrokken zijn met ‘alleenstaande minderjarige vreemdelingen’ direct te bereiken. ‘Zodat we het gesprek op gang kunnen brengen tussen de jongeren en de instanties die hen kunnen ondersteunen in de overgang naar volwassenheid.