Drie nieuwe boekentips: Nachtgevechten, Het donkerste donker & Hiernamaals

Miriam Toews
Nachtgevechten

Vaste lezers van Miriam Toews vinden in Nachtgevechten (Cossee) genoeg vertrouwd traumamateriaal op de achtergrond, van een jeugd in een strengreligieuze gemeenschap tot familieleden die zelfmoord pleegden. Maar na het sober getoonzette Wat ze zeiden (2020) laat Toews zich hier weer van haar beste (tragi)komische kant zien. Vertelster is de negenjarige Swiv, die, terwijl haar sinds kort alleenstaande moeder (een licht hysterisch geëngageerde actrice) een toneelrol combineert met hoogzwanger zijn, vooral is aangewezen op haar oma Elvira, en andersom. Met die doodzieke, maar levenslustig eigenzinnige dame bespreekt ze het leven én maakt ze een chaotische retourroadtrip tussen Canada en Californië, die mede dankzij de vroegwijze vertelstem uitloopt op een feest van scherpe oneliners en vreemd ontroerde slapstick. Heerlijk.

(Dirk-Jan Arensman)

Susanne Kropman
Het donkerste donker

Op 14 oktober 1943 brak in vernietigingskamp Sobibor (Oost-Polen) een opstand uit waarbij driehonderd gevangenen ontsnapten, maar van wie slecht weinigen de oorlog zouden overleven. Onder de 170.000 veelal Joden die daar meestal meteen na aankomst werden vergast waren 34.000 Nederlanders. Anders dan over Auschwitz, is hier over Sobibor maar weinig bekend, mede doordat de SS na sluiting bijna alle sporen van het kamp heeft wist uit te wissen. Susanne Kropman beschrijft na tien jaar onderzoek in Het donkerste donker (Nieuw Amsterdam) de geschiedenis van het kamp en de opstand. De gruwelijke moordmachinerie, de slachtoffers, leiders van de opstand, lotgevallen van overlevenden, maar ook die van enkele betrokken SS’ers en kampbewaker John Demjanjuk en diens langdurige proces.

(Maarten van Bracht)

Abdulrazak Gurnah
Hiernamaals

We hebben te maken met achterlijke wilden die we alleen maar kunnen overheersen door ze angst aan te jagen en ze hardhandig te dwingen tot gehoorzaamheid, zegt een Duitse officier tegen Hamza. Hamza is een van de drie hoofdpersonen in Hiernamaals (Meulenhoff), de nieuwe roman van Nobelprijswinnaar Abdulrazak Gurnah. Het is het begin van de twintigste eeuw en de gevreesde Schutztruppe houdt huis in Duits Oost-Afrika. Dit huurlingenleger bestaat uit Afrikanen die het vuile werk voor de Duitse overheersers opknappen. Hamza is een van die strijders, net als Ilyas, die door soldaten van de Schutztruppe werd ontvoerd. Gurnah verweeft het leven van deze twee sympathieke jongens met de wrede geschiedenis van Duits Afrika in een aangrijpende roman.

(Katja de Bruin)