Drie nieuwe boekentips: Lichtspel, Op het allerlaatste moment & Vluchtoord Marseille

Daniel Kehlmann
Lichtspel

Ooit was G.W. Pabst een van de beroemdste regisseurs van de Weimarrepubliek, ontdekker van Greta Garbo. In zijn toepasselijk filmisch geschreven roman Lichtspel (Querido) laat Daniel Kehlmann zien waarom hij ‘vergeten’ werd. Hoe Pabst na een mislukt Hollywoodavontuur bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, op bezoek bij zijn zieke moeder in Oostenrijk, ‘gevangen’ kwam te zitten in het Derde Rijk. En hoe hij daar, verleid door gouden-bergenbeloften van Joseph Goebbels en diens Mefisto-achtige afgezant Kuno Krämer, dacht onder de nazi’s apolitieke meesterwerken te kunnen maken. Kehlmann bouwde rond dat duivelspact een wervelende parabel over kunst en moraal. Met bijrolletjes voor Garbo, Leni Riefenstahl en P.W. Wodehouse, en een sleutelscène rond opgetrommelde ‘figuranten’ die gruwelijk onvergetelijk mag heten.

(Dirk-Jan Arensman)

Claire Keegan
Op het allerlaatste moment

Hoe leg je in een paar regels uit waarom het werk van Claire Keegan tot de buitencategorie behoort? De drie verhalen in Op het allerlaatste moment (Wereldbibliotheek) zijn zó goed dat je er na afloop een beetje stil van bent. Waarna je ongelofelijk baalt dat je ze uit hebt. Neem alleen al het eerste verhaal, over Cathal die Sabine ten huwelijk vraagt maar schrikt als de verhuiswagen arriveert en ze overal in huis foto’s neerzet van mensen die hij niet kent. ‘…en ze zag er anders uit zonder make-up, ze liep rond in een trainingspak, zwetend en dingen optillend…’ Bedrieglijk eenvoudig, maar de onderhuidse spanning is in vrijwel elke zin voelbaar. Beter dan Keegan wordt het niet.

(Katja de Bruin)

Varian Fry
Vluchtoord Marseille

In 1940 stuurde het Amerikaanse Emergency Rescue Committee journalist Varian Fry naar Marseille met een lijst waarop tweehonderd namen van voornamelijk Joodse intellectuelen, kunstenaars en schrijvers die naar Zuid-Frankrijk waren gevlucht; het Vichy-regime had de nazi’s beloofd hen te interneren. Fry, al in 1935 in Berlijn getuige van nazigeweld tegen Joden, had drie weken om visa en vluchtwegen te regelen naar Spanje, naar Portugal en verder. Het werden dertien maanden, waarin hij met zijn helpers, halfslachtig bijgestaan door het Amerikaanse consulaat en Buitenlandse Zaken, duizenden vluchtelingen – onder wie Hannah Arendt, Marc Chagall, Alma Mahler en Heinrich Mann – het leven redde en hun deportatie naar concentratiekampen voorkwam. Fry doet boeiend verslag van de reddingsacties in Vluchtoord Marseille (Cossee).

(Maarten van Bracht)