De tweede helft van Joker: Folie à Deux is soms ronduit saai

Wil de echte Joker nu opstaan... Voor iedereen onder de veertig jaar: dit is een verwijzing naar het tv-spelletje Wie van de Drie, waarin drie personen zich aan een panel voorstelden, steeds met dezelfde naam. Elk panellid had een minuut de tijd om vragen te stellen aan de kandidaten. Daarna moesten de panelleden raden welke van de drie de echte was. Aan het eind van het spelletje werd aan de enige echte gevraagd om op te staan.

Bij Joker is het meer Wie van de Twee. Aan de ene kant heb je Arthur Fleck, die we in 2019 in Todd Phillips’ geslaagde mix van karakterstudie en superheldenfilm Joker leerden kennen als een machteloze, miskende veertiger die nog bij zijn moeder woont. Na een leven vol vernederingen draait de in wezen zachtmoedige Arthur door en slaat hij aan het moorden. Waarna hij zal uitgroeien tot The Joker, de belangrijkste schurk in het Batman-universum. Want dat was het idee van Phillips: geen film over hoe het is om Joker te zijn, maar hoe het is om Joker te wórden.

Joker trof destijds de tijdgeest hard in de onderbuik. Met alle overreacties van dien. Een handvol recensenten sprak schande van de film, omdat ze bang waren dat bezoekers, (vooral mannelijke) Arthurs greep naar geweld zouden toejuichen als noodzakelijk en onvermijdelijk. Chaos zou het gevolg zijn.

Tijdens de première van de film in New York, waarbij ook regisseur Phillips en hoofdrolspeler Joaquin Phoenix aanwezig waren, hield de oproerpolitie daarom iedereen nauwlettend in de gaten, uit angst dat er na de film rellen zouden ontstaan. Maar chaos bleef uit. En hoewel de film wereldwijd meer dan een miljard dollar zou opbrengen, braken er tijdens of na de voorstellingen nergens rellen uit.

Phillips en Phoenix zullen van die kritiek en ophef vast geschrokken zijn. Toch is de suggestie uit deel 1, dat Arthurs greep naar geweld onvermijdelijk was, nu het centrale thema in deel 2. Folie à Deux pikt Arthur op twee jaar na de gebeurtenissen in deel 1. Hij zit opgesloten in het Arkham Asylum voor de ‘criminally insane’, in afwachting van het proces voor de moorden die hij heeft begaan. In Arkham is hij speelbal van de wrede bewaker Sullivan (Brendan Gleeson), maar ontmoet hij ook zijn grootste fan en mogelijke geliefde Lee Quinzel (losjes gebaseerd op het Harley Quinn-personage uit de Batman comics).

Folie à Deux speelt zich hoofdzakelijk binnen af. Eerst in de gevangenis en later in de rechtbank. We gaan eigenlijk alleen naar buiten in de fantasie van Arthur, wanneer hij en Lee regelmatig uitbarsten in zang en dans. Joker als een musical?! Ja, en als je kijkt naar de verrassend gracieuze dansjes van de graatmagere Arthur in deel 1, is dat niet eens zo’n grote stap. Het helpt natuurlijk ook dat Lee gespeeld wordt door zangeres Lady Gaga, al vertelt die nu in interviews dat ze voor de film extra haar best heeft gedaan om niet al te mooi te zingen.

De keuze van regisseur Phillips om over superschurk Joker eerst een karakterstudie te maken en nu zelfs een musical, is zonder meer gewaagd, en er zitten in Folie à Deux ook beslist briljante momenten, maar uiteindelijk is de som van de film aanzienlijk minder dan de afzonderlijke delen. De tweede helft (in de rechtszaal) is soms ronduit saai, en na de spectaculaire entree van Lady Gaga verhuist haar Lee Quinzel weer veel te snel naar de zijlijn.

Spoiler: Aan het eind van de film zal de echte Joker inderdaad opstaan, maar dat zal beslist geen rellen opleveren. Hooguit enig gemor van een handvol teleurgestelde bezoekers.