Putain: rauwe Brusselse serie voelt opvallend echt en kwetsbaar

‘Putain.’ Het is het eerste woord dat gesproken wordt in de gelijknamige serie en het komt in bijna elk gesprek daarna wel voorbij. Daarmee is de toon voor deze Belgische productie gezet: Putain is niet voor teerhartige types. ‘Putain’ betekent ‘hoer’, maar wordt door Franstaligen nog het vaakst gebruikt als het Nederlandse ‘godverdomme’, dus als algemene vloek. En vloeken, dat doet de jonge hoofdrolspeler Gigi (Liam Jacqmin) regelmatig. Niet enkel omdat hij zoals de meeste puberende tieners boos is op zijn ouders, de school en op de wereld in het algemeen. Dat is Gigi óók, maar waar de meeste pubers lichtelijk overdrijven, is de woede bij hem volledig begrijpelijk.

Waar te beginnen? Toch maar bij de ex-verslaafde moeder Anaïs (Liesa Van der Aa), die het, ook al gaan alle alarmbellen af, een goed idee vindt om weer een relatie met haar ex-vriend aan te zwengelen, een man die naar eigen zeggen ‘clean’ is, maar dat geenszins uitstraalt.

Vader Thierry (Gorik Van Oudheusden) lijkt aanvankelijk nog de rol van enigszins stabiele ouder te vervullen, maar ook hij faalt binnen de kortste keren hopeloos. Niet eens omdat hij een weinig succesvolle crimineel is, maar omdat hij liever dronken staat te sjansen in een sjofel café dan dat hij voor zijn zoon zorgt.

En dan is er nog de school, dat een bastion van stabiliteit zou kunnen zijn, ware het niet dat het stigma van ‘een junkie als moeder’ nogal beklijft. Als er op de school drugs worden verkocht en de roddel wordt verspreid dat Gigi de dealer is, is men er als de kippen bij om hem onterecht te beschuldigen.

De jonge Gigi sjouwt al met al een loden last met zich mee: van een waardeloze jeugd, dito ouders, vooroordelen tot een maatschappij die hem op alle mogelijke fronten teleurstelt. Het decor voor al deze ellende is het troosteloze Brussel, een stad waar vluchtelingen ’s nachts doodvriezen.

Desondanks is Putain geen zwaarmoedige serie, misschien wel dankzij de ruimte voor harde zelfspot én kwetsbaarheid. Maar intens is het wel, het leven in Putain, dat doorraast als een voortdenderende trein. Dat komt door Gigi, die gedreven wordt door woede en de ambitie om zich te ontworstelen aan zijn ellendige jeugd. (‘Ik wil niet werken, ik wil miljonair worden, dan hoef ik niet meer te werken.’)

Hij vormt een scherp contrast met de wereldverbeteraar Zola (Victoria Djamusala), op wie hij hartstochtelijk scheldt, maar ook overduidelijk verliefd is. Dan zijn er nog de twee beste vrienden, elk met een eigen fascinerend verhaal. Rania (Hind Bouabid) werkt bij de politie, iets wat haar broer onverkwikkelijk vindt omdat de politie hun oom doodschoot. En de ietwat wereldvreemde Snokkie (Felix Heremans), een jongen die in al zijn seksuele frustratie heel vertederend is (‘ik word zelfs opgewonden van een zonnebloem’).

Er is loyaliteit en liefde tussen Gigi en zijn vrienden, maar ook voor zijn zusje Lisa (Laura Darnovsky), een personage dat aanvankelijk vooral schattig lijkt, terwijl ze veel meer in huis heeft. Memorabel is de scène waarin ze ongesteld wordt (‘Putain!’). Moeder Anaïs is niet thuisgekomen omdat ze de hele nacht heeft doorgehaald in een drugshol. Als ze Lisa uiteindelijk terugbelt wanneer ze meer dood dan levend aan het werk is als serveerster, begint zij te huilen, omdat ze er niet is voor haar dochter. ‘Toen je geboren werd wist ik dat er een dag zou komen dat ik tips of zo zou kunnen geven en dan, dat ik zo effekes een toffe, leuke, lieve mama kon spelen.’ Voor het eerst krijg je misschien even wat medelijden met hun moeder, maar daar is Lisa al om die ontluikende gevoelens te smoren: ‘Oké mama, vandaag gaat niet over jou, maar over mij.’ Een waarheid die zo hard aankomt dat Anaïs prompt begint te snuiven en vervolgens wordt ontslagen. Op dit soort momenten krijgen de volwassenen keihard het deksel op de neus. En je hart breekt voor de tieners die zich te midden van zo veel onkunde staande weten te houden.

Wat dat betreft is er een interessante rol voor Yves (Pierre Boeraeve), een winkeleigenaar die zelf net een kind is en vol episch slechte ideeën zit (‘mag je ook porno maken als je nog geen achttien bent?’), maar wél een rots in de branding is voor Gigi.

De serie werd gemaakt op initiatief van de succesvolle Vlaamse rapper Zwangere Guy, het alias van Gorik van Oudheusden (die ook Gigi’s vader speelt). In een interview met Het Nieuwsblad vertelt hij dat het verhaal niet autobiografisch is, ondanks opvallende overeenkomsten. Van Oudheusden had een zo mogelijk nóg rottigere jeugd, met een erg gewelddadige stiefvader en een problematische relatie met zijn moeder. Net als Gigi ging hij al vroeg, op zijn veertiende, het huis uit en van school af om in de bouw te gaan werken. ‘Er zijn flarden uit al onze levens, maar het is fictie. We tonen vier jongeren in het échte Brussel. Dat kan fucking rauw zijn.’

‘Rauw’ is een goede typering van Putain, dat opvallend écht voelt en in eigen land lovende kritieken ontving. Enerzijds dankzij het onverbloemde taalgebruik, waarin Vlaams en Frans moeiteloos door elkaar heen lopen, net als in Brussel zelf, maar ook vanwege de acteurs, die letterlijk van de straat zijn geplukt. (Van Oudheusen: ‘Zo weet je dat ze er met een klare kijk instappen.’) Zelden werd het harde grootstedelijke leven zo naakt, zonder enige opsmuk getoond. En om dat te overleven helpt het om het veel, vaak en hard ‘putain!’ te zeggen.