Wat is een moeder? Die vraag is nog niet zo makkelijk te beantwoorden. En voor filmmaker Wieke Kapteijns al helemaal niet. Zijn moeder overleed toen hij zes was, zij was toen pas 37 jaar. Kapteijns, zijn twee zusjes en zijn vader leefden samen verder – ze moesten wel. Het is nu 25 jaar later en Kapteijns merkt dat hij een moedervormige leegte in zijn leven heeft die hij nu graag wil vullen met iets anders dan het verdriet dat hem overspoelt als hij aan haar denkt. Dat proces legt hij vast in de documentaire Als ze er niet is, gemaakt in het kader van het project Teledoc Campus.
Kapteijns gebruikt in zijn werk veel archiefmateriaal en de documentaire begint dan ook met een wat algemene beschrijving van beelden van moeders door de eeuwen heen en zelfs de obligate googlezoektocht. Maar al snel kruipt hij dichter naar zijn eigen moeder toe. Op de zolder van het ouderlijk huis worden kisten en dozen geopend. Er komen fotoboeken uit, met plaatjes van heuglijke momenten zoals elk gezin ze heeft. Zijn vader heeft ook wat van haar kleren bewaard, een jurk en een broekpak die in de jaren negentig superhip zullen zijn geweest. Hij laat de tas zien die ze elke dag meenam naar haar werk als docent Frans op een middelbare school, een leren schooltas met wat persoonlijke spulletjes erin. Kapteijns’ zus krijgt het bij de aanblik te kwaad, en dat is begrijpelijk, want juist de alledaagsheid maakt zo pijnlijk duidelijk dat iemand in de bloei van haar leven er ineens niet meer was.
Dat besef wordt in de rest van de film verder uitgebouwd. Kapteijns stuit op een homevideo waarin zijn moeder te zien is terwijl ze speelt met haar kinderen, ze probeert hun ontbijt te laten opeten en ze liefdevol op ze moppert. Later zien we haar in een ziekenhuisbed in de kamer liggen met een afwezige blik, terwijl een peuter in haar bed klimt om haar welterusten te kussen.
Aan het eind van de documentaire kan Kapteijns hopelijk wat meer vrede hebben met zijn dode moeder, omdat hij haar leven beter kent. Voor de kijker geldt helaas het omgekeerde; die kan het nauwelijks verkroppen dat een vrouw die ze een halfuur geleden nog helemaal niet kende, uit haar jonge gezin is weggerukt.