Aan het begin van de coronacrisis publiceerde de overheid een lijst met beroepen die officieel als ‘cruciaal’ werden aangemerkt. Mensen uit deze beroepsgroepen zijn ‘de onmisbaren van onze samenleving’, aldus de overheid destijds. Zonder hen zou alles stil komen te staan. Inmiddels ligt de coronacrisis achter ons en is er voor deze cruciale beroepsgroepen nauwelijks aandacht meer. En dat terwijl hun onmisbaarheid er niet minder op is geworden.
In De onmisbaren, een nieuwe documentaireserie van de VPRO, gaat programmamaker Nadia Moussaid in vijf afleveringen in gesprek met docenten, huisartsen, arbeidsmigranten, sociaal advocaten en journalisten. Wat drijft hen om door te zetten, ondanks bezuinigingen, politieke keuzes en afnemende waardering uit de maatschappij. En bovenal: hoe lang houden ze dat nog vol?
‘Het zijn mensen die de fundamenten van onze samenleving bewaken,’ zegt regisseur en eindredacteur Jack Valkering, die de eerste aflevering over docenten regisseerde. ‘Je gaat er in een democratische rechtsstaat vanuit dat je ten alle tijden kan rekenen op een sociaal advocaat, of op de veerkracht van een docent. Ik ben geschrokken van hoe die vanzelfsprekendheid op het spel staat in Nederland anno 2024. Als deze mensen bezwijken, wat dan?’
Zo maakt docent Gijs Korenblik zich zorgen over de polarisatie in de maatschappij, zegt hij in de eerste aflevering van De onmisbaren. ‘Soms lijkt mijn klaslokaal wel uit twee kampen te bestaan,’ vertelt hij. ‘Het is een primaire taak van een leraar om ervoor te zorgen dat deze jongens en meisjes met elkaar in gesprek gaan. Dat sommige docenten dat niet meer aandurven, vind ik heel kwalijk.’
Ook voor Amin Asad, die in 2021 docent van het jaar werd, wordt het steeds moeilijker zich staande te houden voor de klas. ‘Ik vecht tegen degenen die ons vertegenwoordigen,’ vertelt hij Moussaid in De onmisbaren. ‘Van mij wordt verwacht dat ik verbindend ben en deze leerlingen op sleeptouw neem, terwijl ze in Den Haag niet het goede voorbeeld geven. Dat maakt het werk in het onderwijs in deze tijd erg uitdagend. Het wordt me niet makkelijk gemaakt.’
‘Deze serie is geen bloemlezing,’ zegt mederegisseur Halil Ibrahim Özpamuk, die onder meer de huisartsenaflevering voor zijn rekening nam. ‘We willen laten zien hoe deze mensen worstelen. Er zit een gat in de dijk en zij houden hun vinger erin. Bovendien gaat het hier vaak om mensen die meerdere petten op hebben. Een huisarts, bijvoorbeeld, is vaak dokter, psycholoog en maatschappelijk werker ineen. Vallen zij om, dan werkt dat op allerlei manieren door.’
‘Wat mij heeft geraakt, is dat je bij Nadia een enorme betrokkenheid voelt,’ zegt Valkering. ‘Ze is niet alleen de presentator, maar ook echt een programmamaker die dingen signaleert in de maatschappij waar ze een vergrootglas op wil leggen. Er zit een enorme power achter wat ze wil vertellen. Dat werkt heel prettig.’