Golden Age: amusant portret van ’s werelds chicste bejaardenhuis

Er wordt al jaren voor gewaarschuwd: de ouderenzorg in Nederland stevent af op een ernstige crisis. De zorgkosten groeien harder dan de economie, er is steeds minder personeel, wachtlijsten worden almaar langer en door de vergrijzing neemt ook het aantal mantelzorgers af. In de politiek staat het thema wel op de agenda, maar zeker niet bovenaan – opa en oma kunnen een nummertje trekken. Zelfredzaamheid en innovatie, dat zijn momenteel de toverwoorden. Op rijksoverheid.nl staat het zo: ‘Ouderen moeten zo veel mogelijk zelf blijven doen en regelen.’ En: ‘Er zijn meer mantelzorgers en vrijwilligers nodig voor ondersteuning thuis.’ Ook wordt er veel verwacht van techniek: beeldbellen met verplegers, sensoren die een val opmerken, medicijnrobots.

Over die laatste optie vertelde bejaardenverzorger Thomas van der Meer onlangs in de Volkskrant: ‘Wij hadden op de afdeling een apparaat dat hielp met de medicijnen. Om vijf uur gaat er een lampje branden en dan komen de medicijnen eruit in precies de juiste doses. Makkelijk, in theorie, maar wij hebben 24 bewoners, van wie er maar twee in staat waren om dat apparaat te gebruiken. Het kwam erop neer dat de rest ging bellen: het apparaat maakt geluid!’ Van der Meer concludeert: ‘Dat is eng, dat mensen die erover gaan zover afstaan van de dagelijkse realiteit.’

Kortom, de geriatrische doemscenario’s liggen voor het oprapen. Geen wonder dus dat steeds meer (aanstaande) senioren proberen het publieke zorgsysteem zo veel mogelijk te omzeilen. Door dicht bij familie te gaan wonen bijvoorbeeld, of door zelf een kleine leefgemeenschap op te richten met andere ouderen zodat zorg onderling kan worden gedeeld.

In de praktijk kan het wel knap lastig zijn om zoiets te organiseren. Slimme zorgondernemers hebben dat ook al een poosje door. En niet alleen in Nederland. De laatste decennia worden overal ter wereld een soort next-level-bejaardenhuizen geopend: luxe appartementencomplexen waar bewoners ook catering, vervoer, huishoudelijke hulp, gevarieerd entertainment en volop medische zorg kunnen krijgen. Voor een fikse totaalprijs uiteraard.

Een dubieuze trend, vinden sommigen. Wordt de kloof tussen arm en rijk in een samenleving zo niet almaar groter? Of is het maar net hoe je het bekijkt? De directeur van een private zorgvilla in Amsterdam-Zuid zei een paar jaar terug in Het Parool: ‘In verpleeghuizen vindt een verschraling plaats met steeds minder personeel. We zien dat de groep vermogende ouderen drastisch groeit. Zij willen best meer betalen voor een goede plek en verkopen bijvoorbeeld hun huis. Ik vind het niet oneerlijk dat alleen deze groep hier terechtkan. Er komt hierdoor voor andere groepen meer ruimte vrij in verpleeghuizen.’

Schrale troost voor wie zo’n deftig oord niet kan betalen: op televisie kun je uitgebreid bekijken wat je misloopt. Er bestaan al verschillende realityprogramma’s met titels als The World’s Most Luxurious Retirement Homes. En de Zwitserse documentaire Golden Age (2019) over The Palace in Miami, Florida. Ofwel, in de woorden van een medewerker, ‘het Ritz-Carlton voor oude mensen’.

The Palace – of een bescheiden voorloper ervan – werd al in 1980 opgericht door Helen en Jacob Shaham, een uit Israël geëmigreerd echtpaar, dat nog altijd de leiding heeft. In een interviewfragment waarmee de film begint, winden ze er geen doekjes om: ‘We hadden één doel toen we in de VS aankwamen: geld verdienen.’ Dat lijkt inmiddels goed gelukt. The Palace Group bestaat tegenwoordig uit meerdere locaties, met in totaal zo’n 1500 bewoners en 1100 medewerkers. In de docu staat de hoofdvestiging centraal, een gigantisch pand met 243 appartementen, van binnen gemodelleerd naar het hotel George V in Parijs – heel veel goud, marmer en pluche dus. Wonen in The Palace kost met alles erop en eraan al gauw (veel) meer dan een ton per jaar, maar dan heb je ook wel wat. De vergelijking met een vijfsterrenhotel gaat zeker op. Bewoners kunnen genieten van een dagelijkse borrel met open bar en livemuziek, excursies, theaterprogramma’s, themafeesten, en een royale vorm van roomservice: 24/7 staan er jonge, stralende medewerkers klaar, die iedereen bij naam kennen en desnoods gewoon voor een gezellig praatje langskomen. ‘Beschouw ons maar als een soort kleinkinderen.’

De film brengt het allemaal luchtig en zonder oordeel in beeld. Kritisch is anders, maar het levert beslist een amusant portret op van dit ultieme pensionadoparadijs. Waarin tussen de regels door toch ook best wat schaduwkanten aan bod komen. Zo zijn mannen in The Palace zwaar ondervertegenwoordigd, omdat vrouwen in Florida gemiddeld zes jaar langer leven. Een groepje alleenstaande vriendinnen merkt daar sip over op: ‘Die stokoude, onbeholpen mannen die hier beschikbaar zijn, daar knappen wij op af. We hebben geen zin om daarvoor te moeten zorgen.’ Zo komt de ouderdom ook in ’s werelds chicste bejaardenhuis gewoon met vertrouwde gebreken.