In de documentaire Why My Mum Loves Russell Crowe (VPRO) duikt ‘maker van morgen’ Emma van den Berg (1992) in het seksuele trauma van haar moeder, met wie ze ontzettend close is. In een voice-over zegt ze: ‘Soms denk ik: we waren zo hecht, dat ik onbewust mezelf heb verward voor wie zij is.’
Haar moeder, Coby van den Berg, is een jurist uit Amsterdam en voedde haar dochter in haar eentje op. Ze stond nooit open voor een liefdesrelatie met een man, maar Emma zag hoe ze tegelijkertijd filmsterren à la Arnold Schwarzenegger en Russell Crowe adoreerde. Van den Berg: ‘Hoe ouder ik werd, hoe meer haar obsessie met die machomannen me fascineerde, omdat het in strijd was met de realiteit. Ik kreeg op jonge leeftijd namelijk ook mee dat ik altijd moet oppassen voor mannen, omdat die rare dingen met je kunnen doen. Dat is waar ik op doel in de opening van de film: mijn moeders trauma werd aan me doorgegeven, waardoor ook ik relaties uit de weg ben gegaan. Ik voelde een angst die niet vol te houden was. Daarom wilde ik een film maken waarin mijn moeder en ik bepaalde taboes doorbreken.’
Op haar zestiende vernam Emma voor het eerst dat haar moeder op twaalfjarige leeftijd is misbruikt. Pas toen de #MeToo-beweging in het najaar van 2017 op gang kwam, begon ze hier meer over te vertellen. Iets wat Emma ook aanhaalt in een scène waarin haar moeder gebiologeerd een journaal-item over een MeToo-zaak bekijkt. Het werd de lange aanloop naar Why My Mum Loves Russell Crowe: ‘Vanaf dat moment begon ik me te realiseren hoe diep haar trauma zit en hoe het doorklonk in onze huiselijke sfeer.’
Door middel van voice-over, ondersteund door stemmige muziek, haalt Emma jeugdherinneringen op, waarin ze die sfeer omschrijft. De rest van de film leunt vooral op observaties van haar moeder, die ze zowel op de werkvloer als thuis in een kimono, met een zwevende camera filmt. Ondanks het precaire onderwerp portretteert Emma haar moeder vaak op speelse wijze. Coby omringt zich graag met een aantal vriendinnen, die Emma ook aan het woord laat, en we zien ze onder meer onbeschroomd zingen en dansen in een huiskamer op muziek van Curtis Mayfield.
Van den Berg: ‘Toen ik tijdens de coronapandemie opperde om een film te maken over mijn moeders ervaring met seksueel misbruik, hadden zowel zij als een paar andere vrouwen in haar kring hun bedenkingen. Sommigen dachten dat ik grof te werk zou gaan en mijn moeders trauma daardoor zou oprakelen. Toen mijn moeder ermee instemde, wilde ze aanvankelijk niet herkenbaar in beeld. Gaandeweg liet ze dat idee waaien en dat proces, waarin ze mij als regisseur compleet gaat vertrouwen, zit ook in de film. Uiteindelijk reageerden ook de sceptici enthousiast op het resultaat, omdat ze zagen dat ik mijn moeder niet louter als een slachtoffer heb neergezet.’