Een familie zit aan tafel en het gaat over het klimaat. Je huis wel of niet verduurzamen, is de vraag. De één zegt: ‘Geen zonnepanelen? Je lijkt wel een klimaatontkenner. Een wappie, dus.’ De ander: ‘Tsss, volg jij lekker de kudde, schaap.’ ‘Da's beter dan complotdenken,’ is de reactie. ‘Vertrouw jij maar lekker op die wetenschappers van jullie,’ kaatst het terug.
Herkenbaar? Ja, stelt het Sociaal en Cultureel Planbureau. Zij kwamen aan het begin van dit jaar met het bericht dat Nederlanders ervaren dat de polarisatie is toegenomen. Mensen vinden dat meningen extremer en vaak harder worden geuit, vooral in de (sociale) media en het politieke debat, meldt het rapport. Maar ook in de privésfeer werken onderwerpen als de stikstofnorm, de coronacrisis, Brexit of het asielbeleid als een splijtzwam.
Over polarisatie is de afgelopen tijd al veel gezegd. Documentairemaker Max Baggerman (1990) kiest voor een originele invalshoek en richt de lens op zijn eigen gezin. Zijn moeder is ervan overtuigd dat de straling in haar nieuwe huis haar ziek maakt. Max en zijn broer vinden dit allebei moeilijk te geloven, maar gaan daar anders mee om. Zijn broer beschuldigt haar van ‘complotdenken’, Max wil loyaal blijven aan zijn moeder, en treedt haar onnavolgbare ideeën met een haast onuitputtelijke mildheid tegemoet.
‘Verlies elkaar niet als polarisatie dichtbij komt,’ luidt de slogan van de Sire-campagne. Waarna twaalf tips volgen waarmee je zulks kunt tegengaan, variërend van ‘Word het eens dat je het niet eens bent met elkaar’ via ‘Accepteer dat we nou eenmaal verschillen’ tot ‘Parkeer het onderwerp even’.
Met de overzichtelijkheid van dit stappenplan heeft Sire hier ongetwijfeld een goed punt. Toch, zo toont het ontwapenende Mama weet het zeker (Human), blijkt de werkelijkheid weerbarstig. De korte film is een startpunt voor complexe discussies. Waar gaat de stralingsangst van moeder werkelijk over? Welke onderliggende gezinspatronen liggen ten grondslag aan al die discussies aan de keukentafel? Hoever kun je meegaan met de ander? En ook: is de ervaren verwijdering tussen Max’ moeder en haar zoons nu eigenlijk feit of fictie?