Uit alle grote steden komen signalen dat het aantal daklozen toeneemt. In oktober meldde AT5 dat het aantal daklozen in Amsterdam stijgt en Open Rotterdam dat opvanglocaties een ‘ongekend aantal daklozen’ zien. Maar volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek is het aantal juist gedaald. Hoeveel het er precies zijn, weet eigenlijk niemand, al schat het CBS dat het er in 2022 26.600 waren, jongeren en ongedocumenteerden niet meegerekend. Van het harde leven op straat knapt helaas niemand op. ‘Mensen die nog niet verslaafd zijn, worden dat op straat vanzelf,’ zegt dominee Kouwijzer van de Pauluskerk in Rotterdam in een interview met Rijnmond.
De korte documentaire You Can’t Sleep Here van Jelmer Wristers, genomineerd voor de Gouden Kalf Competitie en gemaakt binnen de Teledoc Campus, laat de dagelijkse realiteit zien van daklozen in Amsterdam. Hij filmde de mannen dicht op de huid, tijdens hun nachten op straat. De kijker ligt bijna met hen onder de dekens.
Gesproken wordt er nauwelijks, waardoor de desolate eenzaamheid van de slapers onder de brug of tussen auto’s in een parkeergarage bijna tastbaar wordt. De boedelbak waarin iemand zich nestelt heeft dan nog bijna iets knus, net als de twee jongens, op het oog vluchtelingen uit het Midden-Oosten, die hand in hand slapen. Van een onverstoorde nacht is buiten natuurlijk geen sprake. Ronkende auto’s, pratende voorbijgangers, zoemende muggen – de Amsterdamse nacht betekent voor de buitenslaper continu rumoer. Dan is het nog een wonder als je niet wordt gewekt en weggestuurd, zoals vaak gebeurt. En wie op straat leeft kan zijn bed niet de hele dag meezeulen, geen wonder dat je in de stad weleens een achtergelaten matras of slaapzak tegenkomt.
You Can't Sleep Here is niet sentimenteel, noch activistisch. De film schuwt de rauwe randjes, zoals een crackpijp die wordt gerookt, niet. De kijker krijgt geen eenduidige boodschap mee. Maar na het zien van deze documentaire heeft zo’n verweesde slaapplek voor altijd een gezicht. De papieren werkelijkheid van het CBS blijft ver verwijderd van de eenzame mannen onder bruggen en tussen de bosjes.