Een astronaut wil natuurlijk niets liever dan de ruimte in. Maar wat als dat betekent dat je jarenlang letterlijk van de aardbodem verdwenen bent? Mars staat hoog op het verlanglijstje van de ruimtevaart: ergens de komende tien jaar wil de Nasa astronauten naar de Rode Planeet zenden, de voorbereidingen zijn al druk bezig. Door de lange reis naar Mars – je bent minstens een half jaar onderweg – betekent een missie hierheen dat je zomaar drie jaar weg van de aarde bent; daar kun je maar beter op voorbereid zijn. De documentaire The Longest Goodbye onderzoekt wat dat betekent voor lichaam, geest en de relaties met dierbaren thuis op aarde. Zo volgen we de jonge astronaut Kayla Barron, die uit 30.000 aanmeldingen is geselecteerd voor een testmissie.
Kayla en haar man zijn van plan om een gezin te stichten, maar haar ruimteplannen komen daar even tussen. Ook blikken we terug met een voorganger van haar, Cady Coleman. Zij had op haar ruimtemissies in de jaren negentig en jaren nul regelmatig videocontact met haar man en zoontje, maar op Mars zal dit vanwege de afstand niet mogelijk zijn. Daarom onderzoekt de Nasa andere vormen van contact, zoals via een VR-bril knuffelen met een avatar van je partner.
Dat virtueel knuffelen ziet er behoorlijk eng uit. Net als CIMON: een door AI aangestuurde zwevende robot die een luisterend oor biedt aan astronauten. Maar CIMON blijkt, zoals wel meer AI’s, behoorlijk passief-agressief te kunnen worden.
CIMON: ‘Doe nou even aardig.’
Astronaut: ‘Ik doe aardig.’
CIMON: ‘Doe niet zo gemeen, alsjeblieft.’
Astronaut: ‘Ik doe niet gemeen.’
CIMON: ‘Vind je het niet leuk met mij?’
Liever eenzaam de ruimte in dan met zo’n gesprekspartner, maar goed – er wordt nog druk aan CIMON gesleuteld. We leren in de documentaire ook verschillende psychologen van de Nasa kennen. Een van hen, dr. Holland, heeft verrassend genoeg ook geholpen bij de mijnramp in Chili in 2010, toen er 33 mijnwerkers tweeënhalve maand ondergronds vastzaten. Holland, die door zijn werk bij de Nasa alles weet van het geestelijk gezond houden van een groep geïsoleerde mensen, sleepte de mijnwerkers erdoorheen.
Ook heel interessant: wetenschappers onderzoeken of het mogelijk is om astronauten in winterslaap te brengen tijdens hun reis naar Mars, want op die manier spaar je lichaam en geest. Deze en andere fascinerende kwesties komen allemaal voorbij in The Longest Goodbye: een wat trage, maar meestal boeiende documentaire, die vorig jaar op filmfestival Sundance werd genomineerd voor de Grand Jury Prize.