Een maand nadat regisseur Elizabeth Sankey in 2020 bevalt van haar zoon Bertie wordt ze opgenomen op een Moeder-baby-unit, een psychiatrische afdeling voor mensen met postnatale geestelijke gezondheidsklachten. De diagnose: ernstige postpartum angst en depressie. Sankey gaat gebukt onder suïcidale gedachten en durft niet alleen te zijn met haar zoon – ze is doodsbang dat ze hem verstikt met een kussen of verdrinkt in de het bad.
Acht weken later, opgeknapt genoeg om weer naar huis te mogen maar nog lang niet beter, dienen bondgenoten uit onverwachte hoek zich aan: de heksen uit de films en verhalen van haar jeugd. In Witches trekt Sankey indrukwekkend ten strijde tegen de stigmatisering van postnatale depressie, angst en psychose door een parallel te trekken met de manier waarop er naar heksen wordt gekeken in de westerse patriarchale maatschappij en populaire cultuur.
‘Ik wil dat je weet hoe het voelt om je verstand volledig te verliezen,’ spreekt Sankey ons toe in de proloog van haar documentaire, die is opgedeeld in vijf delen, als hoofdstukken uit een boek vol toverspreuken. Scènes waarin ze zich rechtstreeks tot de kijker richt, zittend in wisselende, filmische decors – huiselijk, psychiatrisch – worden afgewisseld met talloze fragmenten uit films over Hollywoodheksen (The Wizard of Oz, Rosemary’s Baby, The Craft) en vrouwen die worstelen met hun (postnatale) mentale gezondheid en voor gek worden versleten (Girl, Interrupted; Tully; Jane Eyre).
Ook interviewt Sankey een imponerende reeks lotgenoten en (ervarings-)deskundigen. Hen leerde ze kennen op de afdeling of via Motherly Love, een Whatsappgroep voor vrouwen die worstelen met het moederschap. Sankey vond er het ‘heksenverbond’ dat ze nodig had. ‘Die groep heeft mijn leven gered.’ Waar ze als kind ervan droomde om Glinda te zijn, de goede heks uit The Wizard of Oz, voelt Sankey zich na haar zwangerschap meer dan ooit verwant aan wat we al eeuwenlang beschouwen als de kwade heks: de niet-perfecte vrouw en vervloekte moeder. De vrouw die niet voldoet aan de verwachtingen en kampt met postnatale woede, somberte en angst. De vrouw die bezwijkt onder schuld en schaamte en zich stilhoudt uit vrees dat anders haar kind bij haar wordt weggehaald. Soms tot het te laat is.
Tot op de dag van vandaag is zelfdoding de belangrijkste doodsoorzaak van (jonge) moedersterfte in het Verenigd Koninkrijk. In 2020 beroofde de Britse Daksha zichzelf en haar dochtertje Freya van het leven tijdens een postpartum psychose. Niemand wist hoezeer ze leed, ook haar echtgenoot David niet. Daksha hield haar mond, zoals ook Sankey en haar lotgenoten dat aanvankelijk deden. Witches is, als hoogstpersoonlijke getuigenis en cinematografisch essay, het uiterst kwetsbare en uitgesproken krachtige antwoord op dit stilzwijgen.