‘Klassieke muziek gaat ook over het nu,’ vertelt Johan Idema, initiatiefnemer van de concertserie Spraakmakers (niet te verwarren met het radioprogramma), die hij samen met Frank Veenstra maakt. Tijdens deze avonden vertellen bekende acteurs verhalen over actuele thema’s op klassieke muziek. ‘Sommige mensen vinden dat je klassieke stukken niet mag veranderen en precies zo moet opvoeren als de componist ze bedoeld heeft, daar doet Spraakmakers niet aan mee. We willen juist een verbinding maken tussen oude muziek en de moderne maatschappij.’ Een verhaal begint met het lezen van de krant, vertelt hij. ‘Als er een actueel thema is wat ons aanspreekt, gaan we op zoek naar een muziekstuk, een ensemble, een schrijver en een acteur die erbij passen.’
De acteurs op het podium spreken het publiek rechtstreeks aan. ‘Het is muziek en verhaal tegelijk, dat is bijzonder voor de klassieke muziekwereld,’ zegt Idema. ‘Soms stoppen de musici even of praat de acteur over de muziek heen. Verhaal en muziek zijn gelijkwaardig. Dat spreekt een breed publiek aan: veertig procent van onze bezoekers zijn nieuw publiek voor de concertzalen.’
In de meest recente editie Spraakmakers vertelt Rick Paul van Mulligen een verhaal over (gender-)diversiteit in de klassieke muziekwereld. ‘Queer klassiek’ werd geschreven door Rick Steggerda en de muziek is Samuel Barbers Strijkkwartet, uitgevoerd door het Matangi Quartet. De talentvolle Amerikaanse componist Barber (1910-1981) had een relatie met zijn Italiaanse collega Gian Carlo Menotti en de homofobie waar hij mee te maken kreeg had een flinke weerslag op zijn mentale gezondheid. Van Mulligen vertelt dat hij eenzaamheid in de muziek hoort en deelt met het publiek wat het voor hem persoonlijk betekent om onderdeel te zijn van de queer gemeenschap.
Aan de hand van Schumanns Geistervariationen, uitgevoerd door pianist Thomas Beijer, vertelt Gijs Scholten van Aschat een verhaal over dementie. Schumann kampte zelf met een vorm van dementie en stief op 49-jarige leeftijd in een psychiatrisch ziekenhuis.
Spraakmakend is de titel van de podcastserie die de registratie is van de concertreeks. Vijf reeds uitgevoerde verhalen zijn erin te horen, plus een uit de komende editie van Spraakmakers. Daarin vertelt Soumaya Ahouaoui aan de hand Maurice Ravels Strijkkwartet over sleutelen aan ons DNA. ‘We hebben er samen met de NTR voor gekozen om de verhalen live op te nemen, zodat je ook echt het gevoel krijgt dat je erbij bent,’ zegt Idema. ‘Maar het leukste is natuurlijk om het echt in de zaal mee te maken.’ Dat kan weer vanaf januari 2025.