De beste Nederlandse podcasts van dit moment

José Booij is drie jaar oud als ze door jeugdzorg uit huis wordt geplaatst. Als ze tegen de veertig is, haalt diezelfde instantie haar zes weken oude baby bij haar weg. In De verloren zaak van José (AD) onderzoeken journalisten Carla van der Wal en Hannah van der Wurff wat er precies met Booij is gebeurd. Dat levert een spannend en ontroerend verhaal op, maar ook een kritische uiteenzetting van wat er mis is met het Nederlandse jeugdzorgsysteem.

Het is 35 jaar geleden dat de Berlijnse Muur viel, waarmee de scheiding tussen Oost en West werd opgeheven. Journalist Ulrike Nagel, die opgroeide in de DDR en slechts zestien kilometer van de muur woonde, verkent in haar podcast Over de Muur de invloed van de muur op haar jeugd en de rol die Nederland speelde in dit verhaal.
Met bijdragen van onder anderen voormalige Stasi-spionnen, oud-NOS-verslaggever Pauline Broekema en Friso de Zeeuw, eigenaar van een DDR-museum in Monnickendam, biedt Nagel een veelzijdig perspectief op Oost-Duitsland. De podcast zit vol waardevolle inzichten, persoonlijke anekdotes en indrukwekkende audiofragmenten. Een bijzonder moment is wanneer David Bowies ‘Heroes’ klinkt tijdens het verslag van de novembernacht waarin de Muur ten val kwam. Over de Muur is niet zomaar een geschiedenisles, maar een meeslepende luisterervaring die je doet afvragen waarom zo’n podcast er nog niet eerder was.

De Coöperatie Laatste Wil vindt dat iedereen recht heeft op een pijnloos en humaan einde van het leven, een zelfgekozen moment. Dat heeft er uiteindelijk toe geleid dat ze aangeklaagd werden vanwege deelname aan een criminele organisatie. In de zevendelige Argos-serie Dolle Mina’s van de dood volgt Hansje van de Beek die rechtszaak, en geeft ondertussen een beeld van de vele ingewikkelde vragen die bij deze kwestie komen kijken. Ze omkleedde het verhaal met western-achtige muziek, wat helemaal past bij de houding van de eigenwijze boomers. Maar ze gaat ook in op de verdrietige gevolgen van het dodelijke middel X, dat de Coöperatie Laatste Wil ontdekte. Ze neemt de luisteraar mee in haar overwegingen, maar neemt geen duidelijk standpunt in, waardoor je zelf ook lang blijft nadenken over deze complexe materie.

Volkstuincomplex Buitenzorg in Amsterdam-Noord is een paradijsje in de oprukkende stad. Hier vinden drukke stedelingen rust en verbinding in het groen. Maar dat beeld klopt maar ten dele, ondervindt podcastmaker Silvia Bromet. Er blijken flinke onderlinge spanningen te bestaan: uit de hand gelopen vergaderingen, dreigende appjes en overspannen bestuursleden. De ene tuinder blijkt heel andere ideeën te hebben over het gemeenschapsleven dan de andere. Bovendien rukt de steeds uitbreidende stad steeds verder op en azen projectontwikkelaars op de kostbare grond. Bromet schetst deze minimaatschappij vol kleurrijke figuren in een kalme en mild-ironische podcast voor omroep Max.

De jonge podcastmaker Marthe Crab komt uit Oostmalle en kreeg op de basisschool tornado-les. In 1967 raasde namelijk de zwaarste tornado die België ooit gekend heeft door het dorp. De anekdotes erover zijn afschrikwekkend. Huizen, auto’s, koeien en een heel frietkot zou door de lucht hebben gevlogen. En het verhaal gaat dat er een klein meisje genaamd Ghislaine helemaal opgeslokt werd door de storm. Marthe gaat terug naar het dorp om uit te zoeken wat er precies gebeurd is. De pijnlijke sporen die de tornado naliet blijken nog steeds goed te voelen en dankzij haar charme en doortastendheid krijgt ze op bijna al haar vragen een antwoord.

De Nederlandse Amerikajournalist Laila Frank maakte begin 2022 de podcastserie Welkom in Washington, waarin ze door het land reisde en verschillende stadjes met die naam aandeed. In het tweede seizoen is de brief die founding father George Washington schreef toen hij afscheid nam als president het uitgangspunt voor een reis door Amerika en ontmoetingen met allerlei bijzondere en uitgesproken Amerikanen. Frank logeert onder meer bij een drugsverslaafde en zit op de motor bij een Trump-fan.

Amerika is het land dat zich laat voorstaan op onbegrensde mogelijkheden, maar is tegelijkertijd een keiharde een tot op het bot verdeelde maatschappij zonder sociaal vangnet. Dat is natuurlijk geen nieuws, maar Welkom in Washington geeft het bekende beeld wel extra kleur en diepte.

Elke dag sterven er dieren uit. Door toedoen van de mens is dat in een stroomversnelling geraakt. Erover nadenken stemt moedeloos, maar er zijn ook mensen die in actie komen. Zij wijden hun leven aan het redden van één diersoort of het leefgebied van allerlei dieren. Deze mensen zijn de helden van de zesdelige podcastserie De weg van de dodo. Hierin volgt Jennifer Pettersson twee jaar lang drie natuurbeschermers. Ze krijgt hulp van bioloog Janneke Sindram, die vol zit met anekdotes over de soms ronduit lullige manieren waardoor diersoorten zijn verdwenen. Klimaatverandering en de verwoesting van leefgebieden van dieren zorgen ervoor dat de biodiversiteit steeds kleiner wordt, met catastrofale gevolgen. Ondertussen klooit iedereen maar wat aan, lijkt deze serie te zeggen. De podcast is niet alleen verontrustend, maar ook hoopvol, en af en toe zelfs grappig.

De 43-jarige Vlaming Hein Wijffels besloot een fietstocht te maken van Milaan naar Genk, om geld in te zamelen en begrip te kweken voor kinderen met een beperking. Maar hij heeft ook een innerlijke reis te maken. Zijn elfjarige zoon Louis-Henri heeft autisme en een mentale beperking, en dat heeft een grote weerslag op het gezin. Hij kan er niet altijd even goed mee omgaan.

In Tot aan de maan en terug volgt podcastmaker Kenneth Berth de tocht en portretteert ondertussen het gezin. Hein, zijn vrouw Valerie, Louis-Henri en zijn zusje Marie-Julie zijn ontroerend eerlijk over hun liefde, verdriet, de zware maar ook mooie momenten die ze meemaken. Meer nog dan het uitfietsen van de zware etappes bereikt Hein samen met Kenneth het doel om de luisteraar echt te laten inzien wat het betekent om een kind met een mentale beperking te hebben.

Eindelijk een misdaadpodcast zonder gespeculeer of sensatiezucht: in Veroordeeld hoor je het eerlijke verhaal van een dader in zijn of haar eigen woorden. In de studio interviewen strafrechtadvocaat Veerle Hammerstein en journalist Lauren Fabels uiteenlopende veroordeelden nadat zij hun straf hebben uitgezeten en terug op het rechte pad zijn. Veel van de geïnterviewden waren zelf cliënt van Hammerstein; haar expertise en herinneringen verdiepen hun verhalen. Sowieso is Hammerstein een advocaat die helder vertelt en interviewt, zonder spannende gewetensvragen uit de weg te gaan. Fabels vult haar daarbij als journalist en ‘strafrechtleek’ goed aan. In deze setting durven de veroordeelden openhartig te vertellen en dat geeft veel inzicht in hoe ze tot hun daden gekomen zijn. De podcast behandelt bovendien intrigerende zaken: de eerste aflevering gaat over Sandra, een moeder die een drugslijn bestierde. Maar er is bijvoorbeeld ook een loverboy bij en een jongen die inbrak bij een BN’er.

Podcastmaker Lotte van Gaalen (De man met de rammelaars) kreeg een bijzonder verzoek. Een kennis van haar had net te horen gekregen dat haar moeder ongeneeslijk ziek was en ze wilde dat proces graag in audio vastleggen. En nu is er deze zomer dan De laatste zomer: een intieme vierdelige serie over doodgaan, maar vooral over de complexe moederdochterrelatie. Want al snel hoort Van Gaalen in de geluidsopnames aanwijzingen dat de relatie tussen Joy en Tammy heel anders is dan de relatie die ze zelf met haar moeder heeft.

Het verhaal is verdrietig, pijnlijk en soms bijna te persoonlijk, maar het is Van Gaalen gelukt om de juiste toon te treffen. Na het luisteren hebben we Joy en Tammy van heel dichtbij leren kennen, en zijn we blij dat ze ondanks alles zo’n mooie en eerlijke laatste zomer hebben beleefd.

Begin jaren negentig werden Jan en Martin smoorverliefd op elkaar. Pas na en paar maanden durfde Martin aan Jan te vertellen dat hij aids had. Schrijver Maurits de Bruijn en podcastmaker Randy Vermeulen gebruiken de tragische maar ook romantische geschiedenis van de twee geliefden als uitgangspunt om te vertellen wat de ziekte aids heeft betekend voor de queer gemeenschap in Nederland. De angst, de schaamte en de geheimzinnigheid komen voorbij, maar ook de saamhorigheid die de ziekte opriep, evenals de persoonlijke ervaringen van de makers. Want al groeiden zij op in een tijd dat een hiv-infectie al geen doodvonnis meer was, dat homoseksualiteit en een vreselijke ziekte met elkaar verweven waren, werd ze al op jonge leeftijd ingeprent.

Een aangrijpende en soms pijnlijke, maar zeer belangrijke en prachtig gemaakte podcastserie, ook dankzij de mooie muziek en sterke voice-overs.

Twee jaar geleden kreeg Argos-redacteur Eric Arends een uiterst geheim politierapport in handen over het onderzoek naar de moord op Pim Fortuyn. Daarin wordt ook een man genoemd die Volkert van der G. mogelijk het wapen leverde. In de zevendelige podcastserie Vriend van Volkert gaat Arends op zoek naar deze mysterieuze verdachte. Een onbekende wending in een van de invloedrijkste moordzaken in onze recente geschiedenis is natuurlijk een gigantische journalistieke scoop. In de eerste drie afleveringen van de podcast neemt Arends de luisteraar mee het natrekken van de feiten en zoeken naar betrokkenen. Zo leren we meer over het journalistieke proces, hopelijk komt er in de rest van de serie ook echt een doorbraak in de zaak aan het licht.

Op 5 mei 2013 werd de populaire Curaçaose politicus Helmin Wiels op klaarlichte dag doodgeschoten. De moord houdt het eiland nog steeds in zijn greep. Dat is voor Natasja Gibbs de aanleiding om naar Curaçao te gaan en de zaak tegen het licht te houden.

Het is een verademing om te horen hoe een doorgewinterde journalist als Gibbs een misdaadzaak aanpakt: grondig, vasthoudend en onverschrokken. Ze spreekt met familie van Wiels, collega-journalisten en betrokkenen op het eiland. Maar haar grootste prestatie is dat het haar lukt een interview te regelen met de veroordeelde opdrachtgever voor de moord.

Er komen, net als bij veel andere truecrimepodcasts, geen echt nieuwe feiten naar boven. Wat Wiels de moordzaak wel biedt, is meer inzicht in de politiek en maatschappij van Curaçao en een glansrol voor Natasja Gibbs als journalist en verhalenverteller.

Kent u de BioStabil 2000 nog? Een jaar of twintig geleden waren de tell sell-reclames voor deze magnetische ketting niet van de televisie af te slaan. De ketting, die zou helpen tegen allerlei chronische kwalen, was uitgevonden door de flamboyante Groningse Italiaan Bruno Santanera en mede groot gemaakt door Tineke de Nooij. In 2004 ontmaskerde Tros Radar Santanera als een kwakzalver, maar die liet het er niet bij zitten en spande een rechtszaak aan. Een slepende juridische strijd volgde. RTL Nieuws-journalisten Daniël Youssef en Sven van Diepen reconstrueren de hele zaak en gaan op zoek naar nieuwe ontwikkelingen.

De vierdelige serie Ludmilla draait om de parodistische opera Ludmilla, gemaakt door een groep gevierde Joodse artiesten die tijdens het schrijven, componeren en uitvoeren van het muziekstuk gevangen zaten in Kamp Westerbork. Kampcommandant Albert Gemmeker zat vooraan tijdens de eerste en enige uitvoering van Ludmilla, begin juni 1944. Direct na de première verbiedt Gemmeker de opera en zet de artiesten op transport. Ludmilla raakt in de vergetelheid. Totdat decennia later, in de berging van de schoondochter van Holocaustoverlevende Ida Simons, de originele partituur opduikt. Frank Kromer volgt een operagezelschap dat het stuk nieuw leven in blaast in deze vakkundig gemaakte podcast.

De Brabantse Eva van Pelt noemt zichzelf ‘muzikaal maker’ en maakte haar eerste podcast met als thema troost. Ze voerde gesprekken met 25 mensen, van goede vrienden tot onbekenden. Aan allemaal stelde ze de vraag wat hen troost. Wat lost klein leed op, en hoe verlicht je het ondraaglijke? De citaten die haar het meest raakten verwerkte ze in een podcast genaamd alles gaat goed (met kleine letters).

Van Pelt componeerde de verhalen intuïtief en de afleveringen kennen geen echte spanningsboog. Behalve dan dat je als luisteraar probeert te ontdekken wat er precies met de sprekers aan de hand is. Dat maakt dat je toch graag door wilt blijven luisteren. Doe je dat tot het eind van een aflevering, dan hoor je een speciaal geschreven lied voor de hoofdpersonen.

Ken jij Judith Leyster? Johanna Borski, Arie de Froe? Het zijn personen die de geschiedenisboeken níet haalden, maar wel van grote betekenis zijn geweest voor Nederland en de wereld. In Obscure figuren, een nieuwe geschiedenispodcast van Babylon Audio Collective en de NTR, hoor je hun verhaal. Met gedegen research en een pakkend sounddesign à la De Blankenberge tapes houden de makers je bij de les – en zetten ze je wellicht onbedoeld aan het denken. Want hoe obscuur is een figuur waar zo veel over te vertellen valt?

Audiocollectief Schik lanceerde in 2017 de instant klassieker Bob, voor veel mensen de podcast die ze verslaafd maakte aan het medium. In hun nieuwe reeks De Erfenis gooien ze het over een iets andere boeg. Elke aflevering is een ander verhaal, met als centraal thema: de gevolgen van een nalatenschap. Daar kun je natuurlijk alle kanten mee uit, en dat doet het trio dan ook. In deze nieuwe podcast komen de kwaliteiten van Schik nog beter tot hun recht dan in series die ze eerder maakten. Door de soms wat geforceerde zoektocht helemaal los te laten kunnen ze ons nu helemaal meenemen in diepe persoonlijke verhalen, prachtige teksten en knap sound design.