De Noorse documentaire Lie to Me laat zien hoe miljoenen mensen in de leugens trapten van het schimmige cryptobedrijf OneCoin.

De Noorse investeerder kijkt beteuterd naar zijn computerscherm. Hij heeft 194.000 OneCoins in zijn portefeuille zitten: cryptomunten die zo’n €42,50 per stuk waard zijn. De totale waarde van die digitale munten is ruim acht miljoen euro. Vanwaar dan toch die verdrietige blik? Omdat de investeerder zijn munten nooit meer zal kunnen verkopen.

Waar een nieuwe industrie opkomt, is de dreiging van een kaartenhuis altijd dichtbij. Zo’n kaartenhuis bleek OneCoin, het bedrijf dat die Noorse investeerder – en talloze armere zielen met hem – oneindige rijkdom beloofde. Je zou het bijna snappen, als je ziet met hoeveel bombarie dit bedrijf zich een kleine tien jaar geleden meldde op de markt van digitale cryptomunten. In 2016 trekken ruim 20.000 mensen naar het Wembley-stadion in Londen, waar de charismatische Bulgaarse OneCoin-ceo Ruja Ignatova op meeslepende toon benadrukt dat dit bedrijf een ‘familie’ is waar je per se bij wilt horen. Voor de investeerders lonken gouden bergen: koop OneCoin, en je bent binnen een mum van tijd miljonair!

Sektarisch marketingverhaal

Maar ja, het jammerlijke aan verhalen die te mooi klinken om waar te zijn, is dat ze meestal ook daadwerkelijk niet waar te zijn. OneCoin bleek een ouderwetse piramideconstructie, zo ontdekte een Noorse blockchainexpert. Toen Ruja Ignatova vervolgens ook nog eens spoorloos verdween, én op een FBI-lijst van meest gezochte voortvluchtigen belandde, werd vrij snel duidelijk dat er iets niet klopte.

En dan kan zo’n piramidespel ineens een behoorlijk gevaarlijke aangelegenheid worden. Het is allemaal te zien in de boeiende Noorse documentaire Lie to Me, die aan de hand van gesprekken met slachtoffers, betrokkenen en experts laat zien hoe mensen wereldwijd meegingen in deze hypermoderne zwendel.

Fijne bijkomstigheid: de documentaire is ook goed te volgen voor de crypto-leek; het is geen ramp als je níet bekend bent met het concept blockchain. Bovendien gaat het verhaal uiteindelijk over veel meer dan alleen crypto. Lie to Me maakt vooral inzichtelijk hoe eenvoudig het is om mensen te laten geloven in gouden bergen – zolang het sektarische marketingverhaal maar goed genoeg is, en de angst om de boot te missen flink wordt aangewakkerd. En dan staar je, voordat je het goed en wel doorhebt, ineens beteuterd naar je laptop, mijmerend over alles wat van jou had kunnen zijn.

Lie to Me

Lie to Me is te zien op IDFA.

de nieuwste documentairetips in je mailbox?