Documentaire De kinderen van Ruinerwold volgt de oudste kinderen van Gerrit Jan van D.

Twee jaar geleden was het kleine dorp Ruinerwold even wereldnieuws. Op een boerderij in Drenthe ontdekte de politie zes kinderen, volledig afgezonderd van de buitenwereld. Hun vader Gerrit Jan van D. schermde zijn kinderen zorgvuldig af en leefde met hen op een manier die aan een sekte doet denken.

In de vierdelige serie De kinderen van Ruinerwold volgt documentairemaker Jessica Villerius zestien maanden lang de vier oudste kinderen van Gerrit Jan van D., na de ontdekking van de boerderij. In een gezamenlijke verklaring lieten de kinderen weten dat deze documentaire de eerste en enige keer zal zijn dat zij hun ervaringen met de wereld delen. ‘We hopen dat mensen begrijpen dat praten over deze verdrietige situatie ons veel moeite kost en dat het veel te omvattend is om te pas en te onpas “even” het verhaal te doen.’

Veel van wat de kinderen van Ruinerwold vertellen is verontrustend en tragisch, evenals de wijze waarop hun lot uiteindelijk aan het licht kwam. De vierde van in totaal negen kinderen liep op 13 oktober 2019 weg en vroeg in een lokaal café om hulp. De eigenaar schakelde de politie in, die de jongen, nadat hij op de achterbank zijn verhaal had gedaan, gewoon weer bij de boerderij afzette. Die ging toen niet naar binnen, maar meldde zich de volgende dag bij het nabijgelegen politiebureau in Meppel. Daar gingen de alarmbellen wél rinkelen, waarna een inval werd gedaan op de boerderij en Gerrit Jan van D. werd opgepakt. Hij wordt sindsdien verdacht van vrijheidsberoving van zijn kinderen en van seksueel misbruik van de oudste twee. De drie oudste kinderen woonden niet op de boerderij, ze wisten eerder aan de greep van hun vader te ontsnappen. De vijf jongste kinderen, allemaal meerderjarig, lijken nog steeds onder de invloed te zijn van hun vader en diens religieuze ideeën en zeggen ‘hem niets te verwijten’.

Inmiddels is het een en ander bekend geworden over Van D. en zijn ideeën. Zo slaagde hij erin met de door hem ontwikkelde extreme religieuze leer ook andere mensen te inspireren. Zijn inmiddels overleden vrouw en moeder van hun negen kinderen troggelde Van D. bijvoorbeeld af van een van zijn volgelingen, die daar mee instemde. Hij zag zichzelf als de ‘oervader’ en zijn vrouw noemde hij de ‘oermoeder’. 

Naar eigen zeggen communiceert Van D. al vanaf zijn jeugd met geesten en zijn geloofsleer, of wat daarvoor moet doorgaan, leunt sterk op het idee van goede en slechte geesten. Ze zetten hem niet alleen aan tot de afzondering van zijn kinderen, maar ook tot het vermeende misbruik en de jarenlange mishandeling. In februari 2021 schrijft een journalist van de NOS in een rechtbankverslag dat de kinderen verklaren ‘dagenlang te hebben moeten bidden, binnen of buiten, zonder eten en helemaal afgezonderd. Dat gebeurde als hun vader had bepaald dat ze onrein waren.’ In eerdere verklaringen wordt onder meer gesproken over slaan, schoppen en langdurig onder een ijskoude douche gezet worden. Ook moest een van de oudste kinderen in een caravan wonen en een zomer in een hondenhok doorbrengen. 

Alsof het verhaal van de kinderen van Ruinerwold nog niet tragisch genoeg is, werd onlangs duidelijk dat hun zaak nooit zal voorkomen. Onderzoekers van het Pieter Baan Centrum concludeerden dat hun vader onvoldoende in staat zou zijn te begrijpen wat hem ten laste wordt gelegd. In 2016 heeft Van D. vermoedelijk een herseninfarct gehad dat onbehandeld is gebleven, aangezien hij niet geloofde in de medische wetenschap. De laatste jaren op de boerderij stonden voor de kinderen daarom in het teken van de verzorging van hun vader. Op 4 maart maakte de rechtbank in Assen bekend dat Van D. inderdaad niet langer strafrechtelijk wordt vervolgd: ‘Voortzetting (…) onder deze omstandigheden zou een schending van het recht op een eerlijk proces betekenen.’