Documentaire geeft een evenwichtig beeld van megaster John Belushi

In het jaar 1978 zat heel Amerika elke zaterdagavond klaar voor sketchprogramma Saturday Night Live.  Animal House, een bioscoopfilm over de strapatsen van een onaangepaste studentenvereniging, was de best bezochte comedy aller tijden. Briefcase Full of Blues, het debuutalbum van The Blues Brothers, stond bovenaan de hitlijsten. De ster van dit alles was één man: John Belushi. ‘Mijn eerste gedachte was: wat geweldig voor hem,’ zegt zijn vriend Harold Ramis in de documentaire Belushi (2020). ‘Mijn tweede gedachte: ik weet hoe onverzadigbaar hij is, ik denk niet dat hij dit overleeft.’ Die gedachte bleek te kloppen, want op 5 maart 1982 overleed John Belushi op 33-jarige leeftijd aan een overdosis heroïne en cocaïne. De documentaire van R.J. Cutler (The September Issue) is niet zozeer een kroniek van een aangekondigde dood, maar een portret van een overweldigend leven.

In de film zijn nul pratende hoofden te zien. Hij is opgebouwd uit archiefbeeld, foto’s en de stemmen van belangrijke personen uit Belushi’s leven, waaronder zijn creatieve partner Dan Aykroyd, zijn broer Jim en zijn vrouw Judy. Cutler had toegang tot een bijzonder intieme bron: honderden brieven die Belushi aan Judy schreef. We zien de woorden op papier verschijnen en horen ze voorgelezen worden door Bill Hader (Barry). De scènes die overblijven zijn ingevuld door animatie.

Cutler slaagt erin een evenwichtig beeld te geven van de megaster, wiens leven eindigde in zelfdestructie maar ook gekenmerkt werd door een enorm talent, werklust en charme. De film volgt de chronologie: Belushi (1949) groeide op in Chicago als zoon van Albanese immigranten. Op de middelbare school was hij al een ster in sport en op het podium, en daar ontmoette hij ook zijn grote liefde Judy. Zijn carrière begon in het theater en op de radio en hij was in 1975 te zien in de allereerste scène van het nog steeds veelbekeken Saturday Night Live. Dankzij zijn rollen in de bioscoopfilms Animal House en The Blues Brothers rees zijn ster naar gigantische hoogten. Zijn fysieke comedy, expressieve wenkbrauwen en natuurlijke charme hebben een magnetische werking, die zelfs meer dan veertig jaar later niets aan kracht heeft ingeboet. Collega’s noemen zijn uitstraling ‘gevaarlijk en onberekenbaar’, maar dankzij zijn zachte bruine ogen bleef hij altijd iets knuffelbeer-achtigs houden.

Ondanks – of misschien vanwege – dit grote succes worstelde hij met ‘demonen’, zoals dat tegenwoordig heet. Hij was moeilijk om mee te werken, kwam regelmatig niet opdagen en zijn cocaïneverslaving nam steeds meer de overhand. Toen daardoor ook zijn relatie met Judy onder druk kwam te staan, was hij de grond onder zijn voeten kwijt, wat eindigde met die fatale dag in het Chateau Marmont in Los Angeles.