‘Twee keer een hoek in m’n gezicht, een trap tegen m’n hoofd, meerdere malen bespuugd, gekrabd, een kopstoot, bij m’n kruis gegrepen, bijna doodgestoken.’ Droogjes somt politieagent Daniël op wat hem in een paar jaar zoal is overkomen op het gebied van fysiek geweld. ‘Een aardig gevuld rugzakje,’ concludeert hij. Niet voor niets zit hij momenteel ‘even in de rust’.
In de 2Doc Waar zijn we mee bezig? van regisseur Frans Bromet worden zes hulpverleners geportretteerd die in hun werk met fysiek en verbaal geweld te maken kregen. Indringende verhalen vertellen ze, die niet alleen verontwaardiging oproepen, maar ook bewondering. Want ondanks de opgelopen wonden en trauma’s blijven alle geïnterviewden gemotiveerd om door te werken. Brandweerman Michel, die nét niet van de achtste verdieping van een flat werd gegooid: ‘Ik zal je vertellen: dit is het mooiste vak van de wereld.’
Wie een beeld wil krijgen van de omvang van het probleem, blijft na de film wel achter met wat vragen. Een slottekst meldt dat het aantal meldingen van geweld tegen hulpverleners ‘voor het vijfde jaar op rij’ is toegenomen. Maar hoeveel dan precies? Hoe wordt dat gemeten? In de politiek speelt dit onderwerp al jaren; in 2011 lanceerde Sire al een campagne. Gaat het sindsdien steeds verder bergafwaarts? De film wekt wel die indruk. Wat misschien deels te maken heeft met Bromets manier van vragen stellen – aan apotheker Katja bijvoorbeeld: ‘Hoe was het vijfentwintig jaar geleden, toen je begon? Was het heel anders?’ (…) ‘Zijn de mensen ongeduldiger dan voorheen?’ (…) ‘Slaan ze ook met hun vuisten op de balie?’
Het gevoel dat de maatschappij zienderogen verhardt lijkt alomtegenwoordig, maar blijkt lastig te staven met cijfers. Ga online op zoek naar onderzoeken en je stuit op verschillende meetmethoden en tegenstrijdige conclusies. Zo valt op de site van de politie te lezen dat het aantal meldingen van geweld tegen agenten de laatste jaren redelijk stabiel bleef (al zou het geweld wel harder zijn geworden). En in 2015, toen veel media een explosieve stijging van geweld tegen hulpverleners meldden, constateerden onderzoekers van De correspondent dat hier nauwelijks bewijs voor was.
Maar afijn, dat doet verder niets af aan de ernst van het probleem. Waar alle experts het over eens zijn, en wat ook in de documentaire helder naar voren komt, is de noodzaak van meer concrete maatregelen vanuit de politiek en de sectoren zelf. Educatieve campagnes, verbolgen tweets van politici, de Nationale Hulpverlenersdag en de Week van het Respect zetten uiteindelijk niet veel zoden aan de dijk.