In Retour Kalifaat (2021), de met een Tegel bekroonde documentaire van onderzoeksjournalist Sinan Can (1977), interviewde deze een aantal gevangengenomen Europese IS-strijders in Noord-Syrië. De mannen wuifden iedere beschuldiging weg en grijnsden om het gebrek aan bewijs van de verschrikkingen die IS heeft aangericht, waaronder de genocide op de etnisch-religieuze Jezidibevolking. Can zou aanvankelijk een aantal Nederlandse IS-strijders interviewen, maar dat werd op het laatste moment afgeblazen. Anderhalf jaar later werd hij weer in de gelegenheid gesteld om twee Nederlandse gevangenen te interviewen: het resultaat is de nieuwe documentaire Inside Kalifaat.
Sinan Can: ‘Bij Retour Kalifaat liet ik me eenmaal uit de tent liet lokken. Dat kwam omdat ik ook allerlei gruwelijkheden zelf heb gezien: zo was ik erbij toen ze in het Iraakse Raqqa een massagraf vonden met onthoofde mensen. Als ik die IS-strijders vervolgens confronteer met hun wandaden en ze zitten tegenover je te glimlachen, dan ontstaat er bij mij woede – ik ben ook maar een mens. Bij het maken van Inside Kalifaat zei ik wel tegen mezelf: bewaar meer afstand, wat ook wel is gelukt.’
Ook de twee ogenschijnlijk ‘gewone’ Nederlanders die Can in Inside Kalifaat interviewt, tonen wroeging noch zelfreflectie. Ze vertrokken al in 2012 en 2013 naar Syrië, toen er een burgeroorlog woedde, en behoren daarmee tot de eerste golf van uitreizigers die zich later aansloten bij IS.
Al meer dan viereneenhalf jaar zitten ze, samen met dertien andere Nederlandse en honderden Europese IS’ers, vast in een door de Koerden beveiligde gevangenis in Noord-Syrië. De documentaire werpt ook licht op de uitbraak die vorig jaar in de gevangenis in Hasaka plaatsvond, waar duizenden IS-strijders vastzaten. Honderden ontsnapten en er vielen 134 doden. Can neemt de twee Nederlandse gedetineerden weer mee naar deze beruchte gevangenis, waar hij ze vanuit hun voormalige cellen interviewt.
Can: ‘Ik heb intussen dertig IS-strijders uitvoerig gesproken en Inside Kalifaat is voor mij echt een slotstuk als het gaat over radicalisme en terreur. Na tien jaar bestaat de organisatie ook niet meer in een kalifaatvorm, maar het gevaar is nog niet geweken. Het is nog springlevend in het gebied. En dan rest natuurlijk de vraag wat er uiteindelijk met al die Europese gevangenen moet gebeuren.’