F@ck This Job: documentaire uit 2021 over jonge, rebelse Russische journalisten

Als je haar in de film F@ck This Job (2021) in haar barbieroze SUV door Moskou ziet rijden lijkt Natalia Sindejeva (1971) op het eerste gezicht eerder het type ‘realityster’ dan kritische journalist. En naar eigen zeggen was ze dat vroeger ook. Als directeur van een populair radiostation stond ze rond de eeuwwisseling bekend als prominent lid van de Moskouse Jetset en hupte ze van modeshow naar dansfeest. Het waren de vette jaren van postcommunistisch Rusland en politiek interesseerde haar weinig.

Toch zou ze een van de meest invloedrijke onafhankelijke mediabedrijven in Rusland opzetten, genaamd Dozjd (Russisch voor ‘regen’). Dozjd was een televisiezender van en door het volk, waarbij het nieuws werd verslagen als ‘realityshow’, met veel live uitzendingen met verslaggevers ter plaatse. De redactie was hip, jong, rebels en lhbti-vriendelijk, en het logo knalroze. De Engelse ondertitel van Dozjd luidde: ‘Optimistic Channel’.

Met een aanzienlijke investering van haar echtgenoot, de rijke zakenman Sasja Vinokoerov, ging Dozjd in 2010 van start. Elke avond was er een nieuwsuitzending met daaromheen talkshows en lichtere kost, waaronder een satirische sketchshow. Maar waar Dozjd in uitblonk waren de live-uitzendingen. Zo deden Dozjd-journalisten volop verslag van de bomaanslag op de Moskouse luchthaven Domodedovo in 2011, terwijl het op de nieuwszenders van staatsmedia akelig stil bleef. Al snel bleek dat Dozjd in een totaal andere werkelijkheid opereerde dan de staatszenders, waardoor miljoenen Russen er natuurlijk op afstemden. Dozjd was bovendien het enige Russische televisiekanaal dat live verslag deed van de protesten rond Poetins derde termijn aanstelling in 2012, en kritisch berichtte over het neerhalen van de MH17 in 2014. Ook oppositieleider Aleksej Navalny mocht voor de camera zijn verhaal komen doen.

F@ck This Job, in verkorte vorm uitgezonden door BNNVARA, volgt de perikelen van de kleurrijke Natalia Sindejeva en haar team vanaf de oprichting van Dozjd in 2010 tot aan 2021, het jaar waarin Poetin het bedrijf definitief de nek omdraaide. De jaren tien lijken te gelden als de periode waarin er kortstondig een democratische gloed aan de Russische horizon doorbrak, die uiteindelijk weer werd verdreven door autocratische donderwolken. De film laat zien welk doorzettingsvermogen je nodig hebt om een bedrijf als Dozjd in Rusland in de lucht te houden – van de optimistische gloriejaren tot dreigende telefoontjes, invallen door de politie, hackersaanvallen en geschaduwde medewerkers. Dozjd bleef strijden voor de vrije informatievoorziening en leefde ondanks verschillende tegenslagen steeds weer op, maar delfde uiteindelijk toch het onderspit.

De film is inmiddels ingehaald door de actualiteit. In 2021 haalde Poetin Dozjd voorgoed uit de lucht, en bestempelde hij de organisatie als ‘buitenlandse agent.’ Een tijdlang probeerde de organisatie vanuit Estland haar werk voor te zetten, en sinds januari 2023 is de redactie gevestigd op het kantoor van DPG Media in Amsterdam, net als kritisch Russisch mediabedrijf The Moscow Times van Derk Sauer. Zo goed als het gaat, proberen de journalisten daar hun missie voort te zetten. Verslaggeving ter plekke is bemoeilijkt, maar de video’s en analyses die zij nu op YouTube beschikbaar stellen worden door honderdduizenden Russen bekeken. Ondanks de regen blijft Dozjd optimistisch.