A New Kind of Wilderness: intiem familieportret over rouw en verlies

‘Het is even geleden dat ik van me liet horen. Niet omdat ik niets te melden had, eerder omdat er juist te veel gebeurd is. Ik ben ziek. Ik heb baarmoederhalskanker. Sinds juli ben ik continu in het ziekenhuis geweest. Eerst om allerlei biopsies te laten doen om te bepalen wat er mis was, daarna om de symptomen te bestrijden en te beginnen met beter worden. (…) 

Eigenlijk zouden we nu in onze camper ergens door Europa moeten rijden, maar in plaats daarvan worden we geconfronteerd met een heel ander soort wildernis, de zware weg naar genezing.’ 

Deze tekst is nog steeds te lezen op de Wild + Free-website van de Noorse fotograaf Maria Vatne. Maar Maria Vatne is er zelf niet meer. Ze is in 2019 overleden aan de gevolgen van baarmoederhalskanker. 

In 2014 probeerde documentairemaker Silje Evensmo Jacobsen nog een serie te maken over het leven van Maria, die met haar Engelse man Nik en vier kinderen – Ronja (uit een eerder huwelijk), Freja, Falk en Ulv – ver weg van de maatschappij leefde in de Noorse wildernis. 

Want Maria wilde de wereld zo min mogelijk belasten. Op een fraaie boerderij kon ze meer tijd met Nik en de kinderen doorbrengen en zouden ze in hun eigen levensonderhoud voorzien, financieel op weg geholpen door wat ze verdiende met haar foto’s en het online bezoek aan haar Wild + Free-website. 

De serie ging uiteindelijk niet door, maar toen Jacobsen in 2019 van Maria’s overlijden hoorde, besloot ze alsnog een documentaire over het gezin te maken: A New Kind of Wilderness. 

De documentaire, die begin 2024 op het prestigieuze Sundance-festival in première ging, begint met het einde van Maria Vatne. Met de dood van de matriarch van het gezin, de grote initiatiefnemer van het wildernisproject. 

Nik blijft ontredderd achter met de kinderen. Eerst nog alle vier, maar al snel gaat Ronja bij haar biologische vader wonen. Nik doet erg zijn best Maria’s droom levend te houden, maar om de hypotheek van de boerderij te kunnen betalen zal hij moeten gaan werken. Dat betekent het einde van het thuisonderwijs aan zijn kinderen. Voor het eerst in hun leven zullen ze naar school moeten. Oftewel de gevangenis, zoals Nik het plagerig noemt. 

De overgang van wildernis naar beschaving had het nodige drama kunnen opleveren, maar die blijft goeddeels uit. Iedereen heeft het beste met Niks gezin voor, ook de juffen op school. Iedereen denkt mee, en afgezien van wat lastige beslissingen voor Nik (neemt hij zijn kinderen mee naar familie in Engeland?) gebeurt er weinig spannends in A New Kind of Wilderness. 

Als documentairemaker kan je de werkelijkheid niet naar je hand zetten en wellicht had Jacobsen in de drie jaar dat ze Nik en de kinderen volgde gehoopt op wat meer spannende ontwikkelingen. Maar uiteindelijk is de afwezigheid van dat drama de kracht van A New Kind of Wilderness geworden. In plaats van de verwachte botsing van culturen werd het een klein, intiem familieportret over rouw en verlies. Met alleen maar sympathieke personages.