Vals paradijs: unieke archiefbeelden in docu over Indiase contractarbeiders in Suriname

Aan de andere kant van de wereld bestaat een prachtig land vol rijkdom en weelde, vertelde een ronselaar aan de jonge Fakirchand Rajvanshi uit de Indiase deelstaat Uttar Pradesh. Fakirchand liet zich overhalen om naar dit land, ‘Shri Rama’ genaamd, te vertrekken. Na een maandenlange boottocht kwam hij aan in het beloofde land: Suriname. De paradijselijke beloftes werden niet ingelost. In 1909 werd Fakirchand als contractarbeider nummer L1129 tewerkgesteld op plantage Slootwijk.

Tien jaar na de afschaffing van de slavernij in de Nederlandse koloniën, haalde Nederland tussen 1873 en 1920 via een systeem van contractarbeid Indiërs naar Suriname. De Indiase contractarbeiders werden, net als Fakirchand, vaak door misleiding en zelfs kidnapping naar Suriname verscheept. In totaal zijn er wereldwijd twee miljoen Indiërs verspreid over alle koloniën. 34.000 van hen kwamen terecht in Suriname.

De leefomstandigheden in de barakken op de plantages waren slecht. Het loon was schamel en de planters pasten op systematische wijze mensonterende straffen toe op contractarbeiders die niet hard genoeg werkten. Ondanks de helse omstandigheden probeerden Hindostanen, zoals de Surinaams-Indiase contractarbeiders worden genoemd, een bestaan op te bouwen. Zoals Fakirchand, die in Suriname trouwt en een gezin sticht. Na het stuklopen van zijn huwelijk vertrekt hij naar Guyana waar hij als rijstplanter werkt en daarnaast aan de slag gaat in suikerfabriek Skeldon. Hij trouwt opnieuw en er komen vijf kinderen. Dat er relatief veel bekend is over het leven van Fakirchand komt omdat hij destijds in Suriname zijn levensverhaal deelde met zijn kleinzoon, de vader van documentairemaker Pavan Marhe.

In de documentaire Vals paradijs: het verborgen verhaal van de Hindostanen (Omroep Zwart) duikt Pavan met zijn neef Feroz Amirkhan in hun gedeelde familiegeschiedenis. Zij nemen de kijker mee naar Suriname en omringende landen Guyana en Trinidad, waar nazaten van Fakirchand zijn neergestreken. Uniek zijn de amateurarchiefbeelden uit de jaren twintig en dertig die het verhaal van Fakirchand, maar eigenlijk het grote verhaal van de Indiase contractarbeider, illustreren.