Ik zeg je eerlijk: confronterende en humorvolle diversiteitsworkshops op school

In Ik zeg je eerlijk maken we kennis met gepensioneerd docent Peter van Maaren, die workshops over religieuze en seksuele diversiteit geeft op basis- en middelbare scholen. Eva Nijsten leerde Van Maaren kennen bij het filmen van haar film Sinterklaas bestaat – want Van Maaren speelt ook Sinterklaas. Ook al zat hij maar een paar seconden in die film, hij viel Nijsten meteen op. Eva Nijsten: ‘Ik vond hem een fascinerende man en heb gevraagd of ik mee mocht om een inkijkje te krijgen in hoe hij te werk gaat.’ Zelf heeft Nijsten ook weleens voor de klas gestaan. ‘Ik, maar ook mijn collega’s, hebben zich vaak afgevraagd hoe je moet reageren op pubers die harde of controversiële dingen zeggen. Ik vind dat Peter daar een mooie manier voor heeft ontwikkeld: de dynamiek tussen de leerlingen en Peter is heel grappig, en dat kan de angel uit het onderwerp halen.’

Eva Nijsten studeerde in 2011 af aan St. Joost School of Art & Design in Breda en maakte sindsdien vele documentaires, waaronder Heilig boontje (2019) over de achtjarige Merle die haar eerste communie gaat doen en Sinterklaas bestaat (2017) over taxichauffeur Marcel die ieder jaar transformeert in Sinterklaas.

Ik zeg je eerlijk is een film vol humor, maar stemt op andere momenten ook triest. ‘De hele film is wat dat betreft een grote balansoefening geweest.’ Op sommige momenten maken de kinderen opmerkingen die duiden op intolerantie en onverdraagzaamheid. Zo worden homo’s raar genoemd, spreken sommige kinderen zich ferm uit tegen homoseksualiteit en vinden ze eigenlijk zonder uitzondering dat homoseksueel zijn onverenigbaar is met islamitisch zijn. Peter is namelijk zowel homoseksueel als islamitisch bekeerling. ‘Het heeft heel erg te maken met hoe conservatief leerlingen zijn opgevoed. In het verleden maakte Peter ook mee dat scholieren de ruimte verlieten of zelfs agressief werden zodra hij binnenkwam. Dat hij zijn verhaal kan delen en dat er geluisterd wordt, is al een goed begin.’

Net zoals haar vorige werk is Ik zeg je eerlijk een film voor jong en oud. Nijsten: ‘Ik vond het belangrijk dat de film niet zozeer zou gaan over homo versus religie, om het maar plat te zeggen. Het gaat om de belevingswereld van de kinderen, en over de veilige gesprekken die zij moeten kunnen voeren met elkaar in de klas. Of het nou gaat over verliefd zijn of over welke kleding je draagt.’

De film bouwt op van luchtig naar steeds serieuzer en zwaarder. ‘Het luisterde in de montage erg nauw – omdat in de meeste shots de kinderen zitten te luisteren – welk kind op welk moment in beeld komt. Je loopt al vrij snel het risico dat je dingen op kinderen gaat projecteren. Dat wilde ik voorkomen.’ Lichtheid brengen in een zwaar onderwerp is kenmerkend voor Nijsten als filmmaker. ‘Ik wil niet te sturend zijn of een kant kiezen. Ik vind het waardevol om de discussie van meerdere kanten te belichten. Zonder dat ik de kijkers ga uitleggen wat zij ervan moeten vinden.’