Documentaire volgt bewoners van woonwijk speciaal voor Oekraïense vluchtelingen

Geen opvang in leegstaande kantoren, sportzalen of schepen, maar in een heel eigen dorp. De gemeente Vlaardingen kondigde in 2022 aan dat er een nieuwe woonwijk zou worden gebouwd speciaal voor Oekraïense vluchtelingen. Op een leeg stuk grond naast een bedrijventerrein moesten voor een periode van drie jaar zo snel mogelijk zo’n 400 flexwoningen komen, inclusief voorzieningen zoals een school. ‘Ik zag een kort bericht voorbijkomen bij Rijnmond,’ zegt regisseur Lennaert Rooijakkers. ‘Een paar nietszeggende alinea’s die bij mij vooral vragen opriepen – hoe werkt dat dan, gaat dat wel goed, waarom kan dat ineens zo snel? Maar ook: hoe wordt daar in de stad naar gekeken?’

Samen met collega-regisseur Jack Westerlaken besluit hij in het Oekraïense dorp in Vlaardingen te duiken. Ze sturen een uitgebreid voorstel naar de gemeente Vlaardingen om het dorp een jaar lang te volgen. Mede dankzij verantwoordelijk wethouder Ivana Somers kunnen de regisseurs al snel aan de slag en mogen ze alles volgen, ook de soms pittige vergaderingen. Rooijakkers: ‘Achteraf hoorden we dat ze meteen had gezegd: ‘Ja, dat is gaaf, dat moeten we doen.’ De flamboyante, zeer uitgesproken Somers – inclusief dik regionaal accent – is een van de smaakmakers van Een Oekraïens dorp in Vlaardingen.

De hoofdrollen van de documentaire zijn natuurlijk voor de Oekraïense bewoners, waarvan er inmiddels duizend in het dorp wonen. Een van hen is Turkawi Muhammad, een Oekraïense filmmaker die als beoogd bewoner al snel bij het project wordt betrokken als derde regisseur. Westerlaken: ‘Toen we begonnen woonde hij in erbarmelijke omstandigheden in een Leger des Heils, helemaal in zak en as. We hebben hem echt zien opleven.’ De filmmakers volgden het dorp uiteindelijk tweeëneenhalf jaar. Aanvankelijk bereidden de bewoners zich op hun eigen dorp voor met enige scepsis. Is bijvoorbeeld de gekozen naam Mrija (’droom’ in het Oekraïens) niet erg optimistisch?

Met Turkawi als tolk en dorpsbewoner lukt het de makers dicht op de huid van de vluchtelingen te filmen. Dat zorgt ervoor dat er veel is om van te houden in Een Oekraïens dorp in Vlaardingen. Zoals de oudere Larysa, die bibberend over de bombardementen vertelt maar dolgelukkig in een veld met koeien staat. Of het kleine schooltje in het midden van de wijk, vol ontwapenende kinderen die roepen dat ze nooit meer weg willen (‘In Oekraïne poef-poef’).

De regisseurs lieten bewust ook de andere kant zien. Van ‘gewone’ Vlaardingers die met drommen tegelijk huizen bezichtigen en denken: waarom zij wel? Een man zegt zelfs over het dorp: ‘Gooi er maar een atoombom op.’ Westerlaken: ‘In 2024 kun je hier niet omheen. We wilden ook laten zien waar sommige sentimenten vandaan komen.’ Positief gestemde stadsgenoten troffen ze gelukkig ook. ‘Ja, verreweg het gros van de Vlaardingers vindt het dorp prima.’