Kunst versus Oorlog: Het behouden van straatkunst in een verwoeste stad

Straatkunst hoort te vervallen, te vergaan. Regen vervaagt de kleuren, de muur wordt schoongemaakt of een andere artiest spuit of schildert er een eigen werk overheen. Kunst in de openbare ruimte bestaat slechts tijdelijk; het conserveren is dan ook onbegonnen en onzinnig werk.

Of is het soms noodzakelijk en mogelijk om straatkunst te bewaren? Want wat als een kunstwerk een zekere waarde heeft waardoor het zonde zou zijn het te laten vergaan? Wat als een schildering op een muur veel heeft betekend voor de mensen en de buurt? Dragen we niet de plicht om dit stukje cultuur te behouden en ergens op te slaan zodat het nog jarenlang bekeken kan worden?

In 2022 bezetten Russische troepen een aantal maanden Borodjanka, een stad vlak bij Kyiv in Oekraïne. Na de bevrijding bezochten zowel straatkunstenaars Banksy als C215 de stad, waar ze werken maakten op de achtergebleven ruïnes. Ze beeldden voornamelijk mensen af die de gevolgen van de oorlog hebben ervaren: een jonge danseres die stierf, een oud koppel dat de Sovjetbezetting nog had meegemaakt.

De twee kunstenaars maken veelal maatschappijkritisch werk dat ze met behulp van stencils op muren zetten. Waar de Britse Banksy veelal met zwart-witcontrasten werkt en levensgrote figuren maakt, zijn de werken van de Franse C215 ingezoomde portretten met veel details en lijnen.

In de documentaire Kunst versus Oorlog - Streetart in oorlogstijd (uitgezonden als aflevering van Close up) zien we hoe hun werken veiliggesteld worden. Met zorg hakken de conservatoren de muren waar ze op stonden eruit en restaureren zelfs plekken die beschadigd zijn. Zo kunnen de half ingestorte appartementencomplexen boven de werken neergehaald worden om ruimte te maken voor nieuwe gebouwen zonder dat de kunst verloren gaat.

De werken zelf verlaten de stad niet: ze zijn ergens in de buitenlucht tentoongesteld, soms met een glazen hok eromheen. De regen kan ze niet aantasten en er zal geen hogedrukspuit overheen gaan. Dit werk was misschien bedoeld om tijdelijk te bestaan, maar zal nog jarenlang in dezelfde staat blijven om bezoekers te herinneren aan de geschiedenis van deze stad.