Zelfbeschikking is het allerbelangrijkste voor de leden van de Coöperatie Laatste Wil (CLW). Het zijn voornamelijk babyboomers; de generatie die in de jaren zeventig streed om baas te zijn in eigen buik. Als je zelf mag beslissen hoe je leeft, waarom mag je dan niet zelf beslissen over het einde? Met die sterke overtuiging strijden ze voor een humaan vrijwillig levenseinde, maar daarbij lopen ze tegen de grenzen van de wet aan. En er zijn ook genoeg ethische vragen bij te stellen, zo blijkt uit de Argos-podcastserie Dolle Mina’s van de dood.
Maker Hansje van de Beek omkleedde het verhaal met westernachtige muziek. ‘Dat paste heel erg bij de sfeer die ik bij de CLW heb geproefd,’ vertelt ze. ‘Op de ledenvergadering voelde ik heel veel levenslust en energie. En dat bij allemaal zeventigplussers. Ze willen autonoom zijn, niemand gaat ze vertellen op welke manier ze mogen sterven. De eerste keer dat ik de voormalig bestuurslid van de CLW Jos van Wijk ontmoette, dacht ik: het is een beetje een cowboy.’
De houding zorgde er wel voor dat afgelopen voorjaar een groep van deze eigenwijze boomers terechtstond voor het runnen van een criminele organisatie. Hulp bij zelfdoding is namelijk strafbaar. Van de Beek volgt de rechtszaak in de zevendelige podcast. De zittingen vond ze ‘geweldig’: ‘het proces deed me grappig genoeg een beetje denken aan mijn kraamtijd. Je zit samen in een bubbel: de rechters, de verdachten, het OM, de pers. Je krijgt ook een lichte sfeer in zo’n groep, bijna een soort kantoorhumor. Aan het eind zei de voorzitter: “We zullen elkaar nog gaan missen.”’
Dat alles wil niet zeggen dat Van de Beek voorbijgaat aan de ernst van het onderwerp. De CLW begon een zoektocht naar een legaal middel om op een humane manier het leven te beëindigen en vond dat naar eigen zeggen in het zogenaamde middel X. Aan de hand van haar eigen overwegingen, maar zonder een oordeel te geven, laat Van de Beek verschillende betrokkenen aan het woord en geeft zo een beeld van de vele ingewikkelde vragen die bij deze kwestie komen kijken.
‘Ik had er aanvankelijk heel simpele ideeën over,’ vertelt ze. ‘Ik werk bij Human, de Humanistische omroep, ik dacht: je gaat zelf over je leven en niemand anders. Hulp bij een zelfverkozen levenseinde moet gewoon kunnen. Maar door me maandenlang met dit onderwerp bezig te houden, werd dat eigenlijk steeds diffuser. In de rechtszaal werd een brief voorgelezen van de twee jonge kinderen van iemand die overleden was door middel X, dan breekt je hart.
Nu denk ik meer zoals filosoof Ton Vink, die ook aan het woord komt in de podcast: met het recht op je eigen levenseinde komt ook een verantwoordelijkheid. Ik hoop dat de luisteraar ook dat soort overwegingen gaat maken. Dat hij bij het luisteren steeds denkt: wat vind ik hier nou eigenlijk van? En dan hoef je aan het eind geen eensluidend antwoord te hebben, maar dan heb je er wel goed over nagedacht.’