Babs Gons

Er is de laatste jaren een golf voelbaar binnen de wereld van young adult-literatuur: er worden steeds meer boeken geschreven in spoken word-poëzie of vrije vers en dat blijkt een hele toegankelijke vorm voor jong volwassenen. Ik geloof ook heel erg dat deze manier van verhalen vertellen het lezen voor deze groep een stuk interessanter maakt. De tekst, vooral in dit boek, is echt in samenspel met het papier. De verhalen zijn daardoor wervelend, beeldend en knallen als het ware van de pagina af.

Jason Reynolds vind ik echt het antwoord op de zo gevreesde ‘ontlezing’ onder jongeren. Hij is ook de nationale ambassadeur voor jongerenliteratuur in Amerika en hij heeft zoveel mooie dingen te zeggen over jongeren en lezen (zie Youtube!) Mijn zoon van dertien las dit in een avond uit.

Het verhaal van 67 seconden duurt slecht iets langer dan een minuut en speelt zich grotendeels af in een lift. De broer van het hoofdpersonage Will is op straat doodgeschoten en Will wil wraak nemen. Gewapend met het pistool van zijn broer neemt hij de lift naar beneden om de moordenaar van zijn broer dood te schieten. Op elke verdieping stapt iemand binnen. Het zijn bekenden van Will die ooit ook door vuurwapengeweld om het leven zijn gekomen en ze gaan met hem in gesprek waardoor het verhaal een andere wending krijgt.

Lees dit, laat je kinderen dit lezen en als je het uithebt ga dan zeker op zoek naar Poet X van Elizabeth Azevedo. Ook zo’n geweldig YA-boek geschreven in vrij vers.

Friday Black van Nana Kwame Adjei-Brenyah is zo’n boek dat je onverhoeds even helemaal ontregeld. Ik had er wel al over gehoord maar toen ik het eindelijk las dacht ik: Bam! Dat kwam binnen. De verhalen zijn zo extreem, zo verontrustend en tegelijk schetst hij ons een werkelijkheid die vlak bij is. Hij laat mensen van hun lelijkste kant zien. En dat met een vindingrijkheid waar ik jaloers op ben.

Bijvoorbeeld in het verhaal waarin een man wakker wordt gemaakt door en in gesprek raakt met zijn twee geaborteerde kinderen. Fantastisch verhaal, letterlijk en figuurlijk. Een gruwelijk gegeven natuurlijk maar het is zo geschreven dat het me vertederde.

Ik hou heel erg van subtiel surrealisme, dat de dingen net wat ontsporen maar je ze nog wel kan voorstellen en die kunst beheerst Adjei-Brenyah ontzettend goed. Het boek stoelt grotendeels op twee pijlers: de uitwassen van racisme en van de consumptiemaatschappij. In het openingsverhaal volgen we de hoofdpersoon die van kinds af aan heeft geleerd om zijn Zwartheid in te tomen, om te glimlachen als hij boos was, om te fluisteren, in winkels altijd het bonnetje te vragen zodat hij niet beschuldigd kan worden van diefstal. Terwijl hij bezig is zijn Zwartheid gedurende de dag aan te passen luistert hij naar het nieuws: een witte man wordt vrijgesproken van de brute moord op een groep zwarte kinderen. Ze hadden hem angst ingeboezemd, ook al stonden ze gewoon op straat. De uitspraak leidt tot meer geweld. En het titelverhaal is een persiflage op ons totaal doorgeschoten consumptiegedrag. Tijdens Black Friday, tijdens het koopjes jagen, vallen er vele doden. Een bloederig verhaal dat ons een hele lelijke spiegel voorhoudt. Er zitten geweldige elementen in: de voorbereiding van de winkelmedewerkers als ging het om een veldslag, het hoofdpersonage dat een aardig woordje Black Friday’s spreekt.

Het lijken natuurlijk krankzinnige verhalen maar hij vergroot en ridiculiseert het ongemak en de ongelijkheid die tussen ons mensen bestaat. En daarom zijn ze zo verontrustend goed. Friday Black is een keiharde spiegel.