Walter van den Berg

Toen ik de verhalen van Vincent Mahieu ontdekte, dacht ik nog dat literatuur pas literatuur was als het ging om dikke boeken over belangrijke mensen, met lange zinnen en veel pompeuze woorden. Mahieu (een pseudoniem van Tjalie Robinson, dat ook weer een pseudoniem was, overigens) schreef over gewone mensen in woorden met weinig lettergrepen, maar wel met een hypnotiserende flow in die woorden, en hij gooide er Engels tussendoor wanneer hij er zin in had, yes sir, en er zat een bepaalde woede in die me aantrok. En: de taal ademde een bepaalde jeugdigheid, alsof het gisteren was geschreven, niet veertig, vijftig jaar geleden. Verdomme, als ik dit op mijn leeslijst op de mavo had gehad, had ik wél een boek uitgelezen.

Ik schreef zelf onbeholpen en onuitgegeven romans toen ik Mahieu ontdekte, en een vriend die net zo onbelezen was als ik vond mijn schrijven geen literatuur, want mijn zinnen waren te kort en mijn verhalen gingen niet over sjieke mensen. Maar hier had ik het bewijs! Verhalen met boksers, geweren, gevechten in tak tak tak tak-zinnen - het kon. En ja, het was ook de broeierigheid van Indonesië, en niet zoals een Assistent-Resident die beleefd moet hebben; maar dat doet er niet toe, die verhalen hadden ook in Rotterdam kunnen spelen, of in Twente, of in Amerika. Het was geen exotisme, het was steen- en steengoed.

Ik had ooit een leraar Nederlands die zei dat heel veel boeken die door vrouwen waren geschreven niet uitgegeven zouden zijn als ze door een man waren geschreven, en voor het gemak nam ik aan dat hij gelijk had, want dat scheelde een hoop boeken die je zou moeten lezen. Dat was hoe ik in die tijd dacht over lezen, nu denk ik: als ik dat was blijven geloven, had dat een hoop gescheeld in prachtige ontdekkingen. Een van de mooiste boeken die ik ooit las is My Name is Lucy Barton, van Elizabeth Strout. Ik schiet altijd heen en weer tussen mijn definities van mooi; soms wil ik een roman bombastisch en minstens 600 pagina's dik, en dan denk ik weer: als een boek zo verfijnd is als een lichte aquarel, dan is het toch niet te overtreffen?

In kleine heldere zinnen vertelt Strout over hoe ouders hun kinderen kunnen verpulveren, en hoe het kind van die ouders, ook als het volwassen is, blijft verlangen naar één woord, één daad die die brokstukken, dat fijngemalen stof, bij elkaar kan vegen om eindelijk heel te zijn. Mijn theorette is dat alle (mentale) pijn die niet door heftigheden als oorlog is veroorzaakt bij de verpulverende krachten van ouders vandaan komt, en van de frustratie dat die ouders dat niet erkennen. Dit boek is misschien wel de allermooiste onderbouwing van die theorette ooit, in hartverscheurende pasteltinten - en dan gebruik ik 'hartverscheurend' niet zoals boeken altijd in advertenties worden omschreven, dit is de real thing.