Raoul de Jong

Vliegen zonder vleugels (vertaald uit het Italiaans Un indovino mi disse, Tiziano Terzani, 1995) is een boek is dat mijn leven veranderd heeft, niet alléén omdat het de eerste keer was dat ik een boek las dat leek op het soort boeken dat ik zelf probeer te schrijven. De eerste zinnen waarin Tiziano zegt dat het leven vol mogelijkheden is, zélfs als sommige mogelijkheden zichzelf presenteren in de vorm van een vloek, hadden ook de eerste zinnen van Jaguarman kunnen zijn.

 Ik las het boek in 2007, terwijl ik samen met mijn Italiaanse vriend een serie dagelijkse columns schreef voor NRC Handelsblad, over een reis van van Noord- naar Zuid-Italië. Bush was nog president van Amerika, er waren (toen al) overal natuurrampen en oorlogen en iedereen leek er (toen al) van overtuigd dat de wereld binnenkort zou eindigen. Ik wilde mijn plekje in de krant gebruiken om iets te schrijven dat de wereld een beetje mooier zou maken, maar ik wist niet wat. Ook ik zag vooral hoe slecht het met de wereld ging. Mijn vriendje adviseerde me om Tziano's boek te lezen.

Tiziano was de Azië-correspondent voor de Duitse krant Der Spiegel. Dertig jaar lang had hij revoluties en oorlogen verslagen. Hij had steeds gehoopt dat zo'n oorlog of revolutie dingen zou verbeteren, maar na dertig jaar moest hij tot de conclusie komen, dat in alle gevallen de dingen alleen maar verslechterd waren. In 1993 viel hij in een depressie en herinnerde hij zich de voorspelling van een waarzegger die hij twintig jaar eerder had bezocht: 'Wat je ook doet in 1993, reis niet met het vliegtuig!'  

Aangezien hij toch al depressief was, besloot Tiziano, halfs als grap, om de voorspelling serieus te nemen: een jaar lang reisde hij door Azië, zonder het vliegtuig te nemen en overal waar hij kwam bezocht hij de meest beroemde waarzeggers en sjamanen. Al vlug begonnen er vreemde dingen te gebeuren en na een jaar was zijn blik op de wereld totaal veranderd. De enige revolutie die de wereld kan veranderen, begreep hij, is een revolutie die elk mens moet maken in zichzelf. En: wonderen gebeuren als je doet alsof wonderen bestaan. 

We besloten om Tiziano's formule uit te proberen. We kochten een zogenaamde wonderamulet op het station in Milaan en vanaf dat moment lieten we alles van het toeval afhangen. Het lot bepaalde waar ik in de krant over zou schrijven. We namen de eerste trein die vertrok, en toen we uitstapten vroegen we vreemden waar we moesten slapen. Na twee maanden kwamen we terecht in Palermo.

Op de allerlaatste avond aten we met twee vrienden die waren overgevlogen uit Parijs, in een restaurantje met uitzicht op de zee. We vertelden over alle vreemde dingen die onderweg gebeurd waren en probeerden te begrijpen wat we daaruit konden concluderen. 'Als je doet alsof wonderen bestaan, gebeuren ze ook, ' zei ik. En precies op dat moment gingen alle lichten in het restaurant uit en was er een vuurwerkexplosie, precies naast ons raam. 

Ok, ik voel me nu alweer schuldig ten opzichte van alle duizend boeken die ik óók aandacht had willen geven (bijvoorbeeld Romance in Marseille van Claude Mckay - google die naam!) (De menschetende aanbidders der zonneslang van de gebroeders Penard) maar A walk across America uit 1979, van Peter Jenkins, was de grote inspiratie achter mijn eigen boek De grootsheid van het al.

Ik was het boek al een aantal keer tegengekomen op boekenmarktjes. Op de kaft staat een grote foto van een man met een rugzak en een hond in een berglandschap. Pas toen mijn eigen hond, Puck, in 2012 overleed heb ik het boek besteld en gelezen. Peter Jenkins, de schrijver van dit boek was ongelukkig over zijn leven, ongelukkig met zijn land, Amerika. Hij wilde vertrekken, door Europa gaan reizen. Tot iemand hem er op wees dat hij zijn eigen land helemaal niet kende. Hij kende de naam van zijn buren niet eens.

Peter besloot samen met zijn hond Cooper van de ene kant naar de andere kant van Amerika te gaan lopen. Hij kwam langs allemaal vreemde, bijzondere plekken, waaronder The Farm, een enorm woonexperiment, opgericht door jonge mensen die in 1971 onder leiding van een docent creatief schrijven uit San Francisco waren getrokken. Peter ontdekte de schoonheid van zijn eigen land en van haar mensen. Hij ontdekte dat je de werkelijkheid alleen met je eigen ogen kunt ontdekken, en dat die werkelijkheid altijd mooier is dan die waarover je leest in de krant.

Kort nadat ik dit boek uit had had ik een droom, en besloot ik uit naam van Puck van Rotterdam naar Marseille te lopen. Peters voorbeeld volgen bleek een  van de slimste dingen die ik ooit heb gedaan.