Wanneer Loubna El Yandouzi eens een YouTube-video zag waarin een meisje met haar moeder besprak hoe ze omging met haar autisme, dacht ze: dit zijn mijn moeder en ik! El Yandouzi had al eerder het vermoeden dat ze autistisch is, maar nu leek haar vermoeden bevestigd. Ze deed vervolgens een test, waardoor ze ondertussen zeker weet dat ze neurodivergent is.
En nu heeft zij een documentaire gemaakt waarin ze onder andere in gesprek gaat met haar moeder. In Aut There (4 maart op ZWART) zien we de twee op een roadtrip door Frankrijk vrijuit, liefdevol en vertrouwelijk praten met elkaar. ‘Mijn moeder probeert me op een diep niveau te begrijpen,’ zegt El Yandouzi. ‘Ze houdt ook altijd rekening met me.’ Zo waarschuwt ze haar dochter als ze de stofzuiger aan gaat doen omdat zulke prikkels overweldigend kunnen zijn voor El Yandouzi.
Door de scènes waar het beeld en geluid is vervormd, krijgt de kijker mee hoe El Yandouzi overprikkeling ervaart. Ze legt ook uit dat ze snel overweldigd raakte op school en daarom moest stoppen, denkend dat er iets mis wat met haar.
Gedurende de jaren heeft ze manieren gevonden om toch te functioneren. Als freelance-fotograaf en filmmaker kon ze haar eigen tijd indelen en ze leerde zichzelf sociale situaties te doorstaan. Stond ze op een bruiloft te filmen, dan wist ze dat ze de moeder van de bruid kon feliciteren of aan de bruid kon vragen of ze het spannend vond. ‘Bij andere mensen gaan zulke dingen natuurlijker. Ik moest mijn best doen om niet in awkward gesprekken terecht te komen.’
Autisme uit zich verschillend bij verschillende mensen. Vrouwen (van kleur) maskeren bijvoorbeeld veel vaker hun sociale en communicatieve beperkingen met strategieën die ze zichzelf hebben aangeleerd. Het beeld dat we vaak in films zien van ‘de autist’ als een witte man die weinig contact maakt en bovenmatig intelligent is, is dus te eenzijdig.
El Yandouzi hoopt dat er meisjes zijn die naar de documentaire kijken en herkenning vinden in haar verhaal. ‘Misschien komen ze erachter dat zij ook autistisch zijn. Hoe eerder ze dit weten, hoe meer leed of pijn het ze kan besparen.’