Poëtische montage van archiefmateriaal over de betekenis van grenzen

Misja Pekel heeft uren en uren aan archieffilmmateriaal doorgespit, veelal beelden van het dagelijks leven van honderden verschillende mensen in de jaren zestig en zeventig. In een poëtische montage vormen die beelden samen één verhaal, over twee vriendinnen ergens in Europa die elkaar verliezen door een opdoemende grens. Bizar genoeg lijken alle beelden één geheel, alsof we echt naar het verhaal van twee vrouwen kijken gedurende hun jeugd en adolescentie.

Binnengrens heet Pekels found footage-documentaire, een film over de betekenis van grenzen. Pekel omschrijft haar filmessay aan de telefoon als willekeurig en ergens ook absurdistisch: ‘Grenzen zijn menselijke constructen. Maar wat voor gevolgen hebben dat soort lijnen voor het landschap? Niet zozeer het fysieke landschap, maar het mentale. Opeens ontstaan er nieuwe begrippen, is er een ‘wij’ en een ‘zij’.’

Om dat onderwerp uit te diepen, koos Pekel voor beelden uit de jaren zestig en zeventig, omdat er toen veel grenzen opkwamen in Europa, gepaard met hoge hekken of muren. In de jaren negentig verdwenen die veelal, maar nu zie je dat er aan de randen van Europa juist weer grenzen verschijnen. Pekel: ‘In de Koude Oorlog werden grenzen vooral gebruikt om mensen binnen te houden, terwijl de nieuwe grenzen die we nu zien zijn bedoeld om mensen buiten te houden.’

Een voice-over, geschreven door de Bulgaarse auteur Kapka Kassabova vanuit het perspectief van een van de jonge vrouwen, leidt ons door het verhaal. Het is alsof die vrouw haar jeugd heeft gefilmd en Pekel de beelden slechts achter elkaar heeft gemonteerd. Maar hij heeft het verhaal heel zorgvuldig opgebouwd met al die archiefvideo’s. Dat de levens van de personages toch echt aandoen vindt Pekel de magie van het medium waar hij in werkt: ‘Deze film is in feite niet anders dan een grens: je construeert iets wat niet echt bestaat, maar je gelooft er wel in.’