Een goed verhaal over misdadigers maakt ze menselijk, zonder hen hun daden te vergeven. In de tiendelige podcastserie TBS (KRO-NCRV) krijgt journalist Tom Veldhuijzen precies dat voor elkaar. Hij loopt mee in tbs-klinieken en leert verschillende patiënten kennen, die allemaal iets op hun kerfstok hebben, maar waar je stuk voor stuk ook empathie voor gaat voelen.
Veldhuijzen maakte eerder al een seizoen over een tbs-kliniek en een seizoen over een jeugdgevangenis. Nu spreekt hij in maar liefst vijf tbs-klinieken zowel medewerkers als patiënten. Die patiënten hebben een ernstig misdrijf gepleegd en kampen met psychische problemen, waardoor een behandeling in een beveiligde omgeving de beste weg is. Zo is de maatschappij ook tegen hen beschermd.
Kevin is zo’n patiënt en verblijft in een kliniek voor langdurige zorg. De helft van de tbs’ers daar moet er de rest van hun leven blijven, maar Kevin koestert de hoop dat hij de buitenwereld binnenkort betreedt, vertelt hij Veldhuijzen. Dat gun je de zachtaardige, gevoelige man die naar eigen zeggen om het minste jankt, al gauw.
Al is hij ook niet de makkelijkste, geeft hij toe. ‘Ik heb veel driftaanvallen.’ En Kevin heeft last van seksuele frustraties, waardoor hij eens een poging tot verkrachting deed en zodoende eindigde in de kliniek. Zijn mate van reflectie op die gebeurtenis lijkt aan te tonen dat hij op de goede weg zit. Want die fantasieën mogen er zijn, heeft hij van zijn behandelaar geleerd, zolang hij er maar niet naar handelt.
Op dit soort momenten in de podcast kunnen er vragen bij je opkomen over het tbs-systeem. Hoe menselijk is het? Maken we patiënten niet zieker door ze op te sluiten? Waarom zit een man als Kevin, die niemand daadwerkelijk heeft verkracht en zich zo bewust is van zijn daden, langdurig vast, maar lopen er buiten verkrachters rond die onder een veroordeling zijn uitgekomen?
De podcast geeft geen antwoorden op dat soort vragen, maar biedt vooral een zorgvuldig gemaakt inkijkje in de tbs-klinieken. De respectvolle, maar nietsontziende houding van Veldhuijzen is daarbij bewonderenswaardig. Directe en pijnlijke vragen schuwt hij niet. Zo legt hij Kevin voor: ‘Hier loopt jong personeel rond, is dat voor jou lastig?’ Kevin is bereid om daar open op te reageren en zichzelf bloot te geven en dat soort momenten maken deze podcast het luisteren waard. ‘Jazeker,’ zegt hij. ‘Als er verkrachtingsfantasieën om de hoek komen kijken moet ik aan de bel trekken. Blijft het bij die gewone, tedere fantasieën, dan is er niets mis.’