De vijf (à zes) leukste podcasts over taal

Op het Meertens Instituut in Amsterdam doen wetenschappers onderzoek naar taal en cultuur in Nederland. Dat gaat van carnavalsoutfits tot complottheorieën en het meeste is ontzettend interessant. Daarom hebben ze podcastmakers Michiel van de Weerthof en Lot Broos (Lagelieder) gevraagd om een podcast over ze te maken.

In Dat smaakt naar Meertens behandelen ze vragen die het instituut vaak binnenkrijgt. De eerste aflevering gaat over taalverloedering. Taal verandert namelijk de hele tijd, een veel mensen vinden dat een achteruitgang. Taalvariatiespecialist Stef Grondelaers vertelt onomwonden dat die mensen ‘zeuren’. Maar er is natuurlijk nog veel meer over te zeggen. Van de Weerthof en Broos maakten deze podcast in hun kenmerkende vrolijke stijl, vol gekke liedjes en prikkelende quotes. En inderdaad, dat smaakt naar meer.

De negendelige podcastserie Het Dialectenbureau van Omroep Max zet Nederlandse dialecten in het zonnetje. De presentatie is in handen van de onvermoeibare Marc van Oostendorp, hoogleraar Nederlands en Academische Communicatie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Elke aflevering is opgehangen aan een thema, zoals tradities, feesten, godsdienst en verzet. Er komen allerlei bekende dialectsprekers aan het woord en je leert over zowel de geschiedenis als de huidige staat van het dialect. Want al verdwijnt streektaal niet, het wordt wel steeds meer iets bijzonders.

In Over taal gesproken van het Instituut voor de Nederlandse Taal en het Genootschap Onze Taal spreken Laura van Eerten en Raymond Noë elke aflevering een deskundige over de Nederlandse taal. In principe is het dus gewoon een interviewpodcast, maar als je interesse hebt in taal is veel van te leren. Bijvoorbeeld over het werk van een forensisch taalkundige of de achtergrond van het Papiaments.

Van dezelfde taalkundige organisaties en makers komt Waar komt pindakaas vandaan? In korte afleveringen van ongeveer tien minuten krijgen we informatie over de betekenis van alledaagse woorden. Het zijn vooral voorgelezen feitjes, maar ook hier steek je veel van op.

De zeer Britse Helen Zaltzman maakt al tien jaar de podcast The Allusionist. Elke aflevering is uitgebreid geresearcht en fijn verteld. Onderwerpen variëren van het middeleeuwse equivalent van een rap battle tot de taal van de Arabische queer community.  Zaltzman heeft een heerlijke stem en is snedig op het bijdehante af, en dat geeft haar podcast een unieke stijl mee. Ook het artwork in de vorm van het spelletje Boggle is niet te missen in je podcastfeed.

Vocal fry is het fenomeen waarbij mensen een krakerig geluid met hun stem maken, vaak aan het eind van een woord. Het is een grote taaltrend, maar ook de bron van veel ergernissen en zelfs van discriminatie. Hoe dat kan, dat leggen de Amerikaanse taalkundigen Megan Figueroa en Carrie Gibbon haarfijn uit in hun podcast The Vocal Fries. Want met taal kun je communiceren, aanduiden wie je bent, maar ook onderdrukken en uitsluiten. De twee presentatoren leggen met humor uit hoe dat gebeurt, bijvoorbeeld in de media of in de politiek. Hun uiteindelijke doel is om de luisteraar te leren ‘how not to be an asshole about language’.