Op 19 november 2005 raakte een konvooi Amerikaanse mariniers bij de Irakese stad Haditha een bermbom, waarbij een korporaal ter plekke overleed. De mariniers namen onmiddellijk wraak op een voorbijrijdend taxibusje en schoten de chauffeur en vier tieners op weg naar school neer. Vervolgens stormden ze een aantal huizen binnen om daar nog een bloedbad aan te richten. Naar eigen zeggen werden ze vanuit een van de huizen beschoten, maar uit verslagen van ooggetuigen en medewerkers van ziekenhuizen bleek dat alle slachtoffers in koelen bloede waren geëxecuteerd.
Het zogeheten Haditha-bloedbad (door het Amerikaanse leger ‘het incident’ genoemd) leidde tot jaren van media-aandacht en onderzoek. Er werden meteen vergelijkingen getrokken met My Lai, de Vietnamese stad waar door Amerikaanse soldaten meer dan 500 onschuldige burgers werden gedood, iets wat de Amerikaanse regering lang geprobeerd heeft in de doofpot te stoppen.
In 2004 was het Amerikaanse leger tijdens de regering van George Bush al ernstig in verlegenheid gebracht door gelekte foto’s van gruweldaden in de Abu Ghraib-gevangenis, waarop te zien was hoe gevangen psychologisch en seksueel misbruikt werden door Amerikaanse cipiers. Misschien kwam het daardoor dat er maar acht mariniers die bij de executies in Haditha betrokken waren berecht werden. Slechts één verantwoordelijke sergeant werd bestraft, met een degradatie in rang.
In het vierde seizoen van de meermaals bekroonde journalistieke podcast In the Dark van The New Yorker reconstrueert Madeleine Baran het Haditha-bloedbad. Ze deed vier jaar lang grondig onderzoek. We volgen de gebeurtenissen aan de hand van interviews met oud-mariniers, openbaar aanklagers, nabestaanden en getuigenissen van andere betrokkenen. In negen afleveringen probeert Baran een verklaring te vinden voor het onvermogen van het Amerikaanse leger om de betrokkenen te veroordelen.
In de vijf afleveringen die tot nu toe te beluisteren zijn, is het is overduidelijk dat In the dark een zeer goed onderzochte en gedocumenteerde podcast is. Net als het laatste seizoen van Serial, over Guantánamo Bay, vertelt hij met respect over een zwarte bladzijde uit de hedendaagse Amerikaanse geschiedenis. Vooral de interviews met de nabestaanden van de slachtoffers zijn hartverscheurend.
Toch is het te hopen dat er in de laatste afleveringen wat dieper wordt ingegaan op de psyche en beweegredenen van de jonge soldaten die deze gruweldaden op hun geweten hebben. De conclusie van de onderzoeksleider van het leger kolonel Gregory Watt – ‘Ze waren emotioneel, ze waren bang. De oorlog is een eng ding’ – is te mager.