De dertig beste jeugdfilms op Netflix

In de toekomst draagt iedereen grijs en worden lelijke kinderen afgevoerd naar een ‘opfriskamp’. Paul (Sem Hulsmann), met flaporen, weet te ontsnappen en komt met twee vrienden in verzet tegen het koude bewind. Regisseur Jonathan Elbers bewerkte eerder het boek van Koos Meinderts uit 1987 tot zijn eindexamenproject voor de Filmacademie. Deze dystopische jeugdfilm heeft een enthousiaste cast: Roeland Fernhout is leuk als de glimlachende president die een rigide politiek voert. Liefdevol gemaakte film over discriminatie en burgerlijke ongehoorzaamheid met goed gekozen locaties.

De veertienjarige Rosa verhuist van Brabant naar Groningen om met haar moeder en halfbroertje bij haar nieuwe stiefvader te gaan wonen. Dat valt nog niet mee. Mooie jeugdfilm, gebaseerd op boeken van Francine Oomen. De makers verlegden wat accenten en brachten een paar wijzigingen aan. Aanvankelijk tot ongerustheid van Oomen, maar die ging overstag toen ze hoorde dat verwijzingen naar bijvoorbeeld boulimia niet zo geschikt waren voor het verwachte, soms jonge publiek. Het resultaat is pakkend én vrolijk, door de leuke animaties die door de film werden gevlochten.

Nederlands beroemdste kleuterversje van Annie M.G. Schmidt inspireerde maar liefst een hele speelfilm over een jongetje met rode laarsjes voor de regen, dat bevriend is met een giraf. Dikkertje Dap gaat voor het eerst naar school en dat is spannend natuurlijk. Maar waarom mag zijn langnekkige, gevlekte vriend Raf, precies even oud, niet mee? Aandoenlijke film voor de jongste kijkers speelt zich af in een vrolijk gekleurd, multicultureel Nederlands universum waar een blonde kleuter van de nek glijdt van een dier dat kan praten. Onder andere genomineerd voor een Gouden Kalf op het NFF en een Kristallen Beer op het filmfestival van Berlijn.

Brammetje Baas (Coen van Overdam) is een heel erg drukke, zevenjarige jongen met een levendige fantasie. Hij verheugt zich op groep drie, waar hij Chinees hoopt te leren. Maar als hij daar op meester P. Vis (René Groothof) stuit, raakt die hoop snel vervlogen. Brammetje Baas, geschreven door Tamara Bos, is een fijne familiefilm, met gelaagde personages als ­belangrijkste troef. Brammetjes fantasiewereld krijgt gestalte door collageachtige animaties, mooie geluidseffecten en een voice-over waarin Bram zijn gedachtewereld, soms iets te perfect, weet te verwoorden. Bekroond met de prijs voor de beste film op Cinekid.

Heks-in-opleiding Kiki verlaat op dertienjarige leeftijd haar ouderlijk huis – zoals de traditie voorschrijft – en belandt in het havenstadje Koriko. Nieuwe vrienden maken blijkt behoorlijk lastig te zijn, maar samen met haar praatgrage kat vindt ze al wel snel onderdak in een schattig bakkerijtje. Vliegend op haar bezemsteel begint ze een bezorgservice en beleeft ze de nodige avonturen. Humoristisch sprookje van de fameuze Japanse animatiestudio Ghibli, vol hartverwarmende scènes, vrolijke liedjes en prachtige observaties over eenzaamheid, geloven in jezelf en opgroeien. Regisseur Hayao Miyazaki baseerde Koriko onder meer op de Zweedse steden Stockholm en Visby.

Het vijfjarige jongetje Sosuke sluit vriendschap met een goudvis met mensengezicht uit de zee, hij noemt haar Ponyo. Ze verandert in een meisje, maar wordt dan weer naar zee gehaald door haar vader, een wrokkige tovenaar, die de mensenwereld vaarwel heeft gezegd. Maar Ponyo wil terug naar Sosuke. Alweer een betoverend mooie, met de hand gemaakte animatiefilm van de Japanse meester Miyazaki. Net als in zijn andere werk toont hij zijn enorme vakmanschap tot in de kleinste details, maar wat vooral opvalt zijn de overdonderend schattige centrale personages. Aanbevolen voor alle leeftijden.

Verfilming van Roald Dahls beroemde verhaal over het Britse weesmeisje Sophie en de vriendschap die ze sluit met een grote vriendelijke reus. Vriendelijk, omdat hij in tegenstelling tot de andere (en veel grotere) reuzen weigert kinderen op te eten. Dromerige, filosofische en soms een beetje kabbelende jeugdfilm, maar altijd onderhoudend. En, zoals we van regisseur Spielberg gewend zijn, met veel visuele flair verteld. De jonge actrice Ruby Barnhill is goed gecast als Sophie, maar de meesterzet is acteur Mark Rylance - begin 2016 nog Oscarwinnaar voor zijn bijrol in Spielbergs spionnenthriller Bridge of Spies -  als BFG, de Big Friendly Giant uit de titel.

De kans is groot dat je Klaus vanaf nu ieder jaar in december (met je kinderen) kijkt. Vanaf het eerste moment voelt het als een kerstklassieker, ook vanwege de animatiestijl die doet denken aan de handgetekende stijl van vroeger. Klaus gaat over Jesper, een rijkeluiszoontje die door zijn vader naar een afgelegen dorp wordt gestuurd om het postkantoor te runnen. De locals zijn echter te druk met hun eeuwenlange vete om post te versturen. Pas als Jesper een oude, bebaarde timmerman in het bos ontdekt, met een schuur vol speelgoed, weet hij het tij te keren.

Internationaal is Hayao Miyazaki ('de Japanse Walt Disney') vooral bekend van dromerige sprookjes met ondoorgrondelijke plots, zoals Spirited Away en Howl's Moving Castle (zie verderop in deze lijst), maar dit oudere avonturenverhaal is relatief makkelijk te volgen. Het luchtkasteel uit de titel staat op het zwevende eiland Laputa, een verzinsel uit Jonathan Swifts Gullivers Reizen, waar nu naar wordt gezocht door een jongen en een meisje met een magische zweefsteen. Gezinsvriendelijk spektakel, betoverende beelden en prachtig vormgegeven science fiction-verzinsels.

Ontroerende documentaire over filmmaker Craig Foster, die tijdens een burn-out terugkeert naar zijn jeugdliefde: duiken in de ijskoude onderwaterbossen van Zuid-Afrika. Op een dag stuit hij op een nieuwsgierige octopus, die voorzichtig toenadering zoekt en hem uiteindelijk mee op sleeptouw neemt in een mysterieuze wereld. De onderwaterbeelden zijn ronduit betoverend, Foster vertelt openhartig en zichtbaar geëmotioneerd over zijn band met het dier en ondertussen wordt ook nog eens de complexiteit van het ecosysteem helder uitgelegd. Hartverwarmend en inspirerend.

De jonge Elmer verhuist tijdens de Grote Depressie noodgedwongen met zijn moeder van het vredige platteland naar Levenloos Stad. Die plek doet zijn naam eer aan; het regent er, iedereen is chagrijnig en zijn moeder kan geen werk vinden. Wanneer Elmer van een pratende kat hoort dat er ergens op een eiland een draak gevangen zit die al je wensen uit laat komen, twijfelt hij dan ook geen moment om meteen per walvis naar Wild Eiland te varen. In deze aandoenlijke Netflixanimatie (en boekverfilming) van de regisseur van The Breadwinner is elke scène een kleurrijk kunstwerkje.

Verrassend: een vrolijke DreamWorks-animatiefilm voor het hele gezin, geschreven door Charlie Kaufman, scenarist van eigenzinnige films als Adaptation en Eternal Sunshine of the Spotless Mind. De plot is gebaseerd op een prentenboek van Emma Yarlett, maar de ontregelende vertelvorm en existentiële thema’s zijn vintage Kaufman. Hoofdpersoon Orion is een joch van een jaar of elf dat extreem bang is in het donker. Op een nacht wordt hij bezocht door Donker zelf, die hem ook voorstelt aan collega’s als Slaap, Droom en Stilte. In visueel opzicht niet al te opmerkelijk, maar inhoudelijk prachtig.

Volgens de Japanse folklore zijn wasbeerhonden (tanuki) ondeugende wezens die in staat zijn om van gedaante te wisselen. Zo kunnen ze in levenloze objecten veranderen, of zich voordoen als mensen. In deze wonderlijke, hilarische en vooral ook boze animatiefilm van Studio Ghibli-oprichter Isao Takahata (The Tale of the Princess Kaguya) vechten de dieren voor de bescherming van hun leefgebied, dat bedreigd wordt door grootschalige bouwprojecten. Zo plegen ze onder meer aanslagen op bouwvakkers — met behulp van hun magische scrotums — en proberen ze omwonenden angst aan te jagen door zich voor te doen als geesten.

Mooie familiefilm over de jonge voetbalfanaat Dylan (prachtig ingehouden gespeeld door de debuterende Maik Cillekens), die door een ongeval in een rolstoel beland. Wat volgt is een gevoelig spel tussen de tiener en zijn ouders, die hem enerzijds niet met de harde waarheid willen confronteren, anderzijds soms op een tactloze manier hun angsten en frustraties uiten. Dylan weigert zich echter neer te leggen bij zijn lot en blijft dromen van een carrière als profvoetballer. Wie hem daarin denkbeeldig steunt, is de held van veel Nederlandse kinderen: de charismatische straatvoetballer Soufiane Touzani. Strijder werd op Europese kinderfilmfestivals enthousiast ontvangen en is opgenomen in de VPRO Cinekid Top 100.

De inmiddels klassieke animatiefilm My Neighbor Totoro betekende de internationale doorbraak voor Studio Ghibli-oprichter Hayao Miyazaki, een van de beste en bekendste Japanse anime-regisseurs, die later een Oscar zou winnen voor Spirited Away (2001). In tegenstelling tot modernere anime is deze nog geheel met de hand getekend, beeldje voor beeldje, veelal door de meester zelf. Het verhaal gaat over twee meisjes die naar het platteland verhuizen om dichter bij hun moeder in het ziekenhuis te kunnen zijn en de geesten, Totoro's genaamd, in het nabijgelegen bos ontdekken. In de hele film komt geen slechterik voor.

Briljante animatiefilm van producenten Phil Lord en Christopher Miller, het gouden duo dat eerder verantwoordelijk was voor The Lego Movie (2014) en Spider-Man: Into the Spider-Verse (2018). Dit hilarische avontuur over een dysfunctioneel gezin dat de robotapocalypse moet zien te overleven heeft vooral veel gemeen met die laatste film: de animatiestijl is vernieuwend en radicaal, de humor absurdistisch en de helden van het verhaal zijn buitenbeentjes die ondanks al hun beperkingen boven komen drijven. Het slot is misschien wat sentimenteel, maar de weg ernaartoe is onvergetelijk.

De Gelaarsde Kat uit de Shrek-films kreeg in 2011 zijn eigen spin-off en bleek prima op eigen poten te kunnen staan. Toch duurde het nog eens elf jaar voordat de held-met-snorharen nog eens mocht komen opdraven. Ditmaal gaat hij op zoek naar een gevallen ster en kruist hij de degens met o.a. een sadistische zoetekauw, Goudlokje en de drie beren en een wolf die beweert De Dood te zijn. De humor is weer heerlijk dwars en soms zelfs behoorlijk gewaagd, waardoor er voor volwassenen ook genoeg te genieten valt. Nieuw is de briljante en energieke mix van verschillende animatiestijlen, die de makers goed hebben afgekeken van Spider-Man: Into the Spider-Verse (2018).

De nieuwsgierige Fei Fei is dol op de romantische verhalen van haar moeder over Chang’e, een godin die op de maan leeft en daar wacht op de terugkeer van haar geliefde. Als haar moeder overlijdt en vader vier jaar later met een nieuwe vriendin thuiskomt, besluit Fei Fei naar de maan te vliegen om het bestaan van eeuwige liefde te bewijzen. Aardige animatiemusical die het vooral moet hebben van het prachtige eerste halfuur. De talloze actiescènes op de maan, getekend in felle kleuren en ondersteund door matige popmuziek, zijn helaas van veel mindere kwaliteit. Scenarist Audrey Wells (The Hate U Give) baseerde het verhaal op een klassiek Chinees sprookje en schreef het deels als afscheidsbrief voor haar man en dochter: eind 2018 overleed ze aan kanker.

De Noorse regisseur Peder Norlund won de publieksprijs op het Cinekid filmfestival van 2003 voor zijn spannende kinderfilm Ulvesommer ('Wolfzomer'). De twaalfjarige Kim probeert tijdens de vakantie van moeder de berg te beklimmen waarop haar vader ooit het leven liet. Ze valt en vindt gewond beschutting in een spelonk, die al bezet blijkt te zijn door een moederwolf. De interactie tussen dier en kind is geweldig echt. Norlund deed er dan ook alles aan om geschikte kandidaten te vinden. Hoofdrolspeler Braathen: 'Het was helemaal te gek om met een wolf te acteren. Ik was niet bang omdat ik thuis een Ierse wolfshond heb.'

Het leven van de onbevreesde zeemonsterjager Jacob Holland staat op z’n kop als hij de jonge Maisie, zijn grootste fan, als verstekeling op zijn schip vindt. Babysitten en achter monsters aan zitten, werkt namelijk niet echt samen. Toch is het Maisie die Jacob in dit epische zeeavontuur laat twijfelen aan het leven dat hij altijd gekend heeft. Voor volwassenen is Het zeebeest met twee uur een lange zit en niet echt vernieuwend, maar kinderen zullen tijdens deze animatiefilm van Netflix en regisseur Chris Williams (Big Hero 6, Vaiana) op het puntje van hun stoel zitten.

De piepkleine Arrietty en haar ouders wonen onder de vloer in een huis waar echte mensen leven. Ze voeden zich met een 'geleend' suikerklontje hier, een theeblaadje daar. Alles verandert wanneer Arrietty in de bovengrondse wereld wordt gezien door een jongen. Fraai gemaakte animatiefilm uit de vermaarde Ghibli studio; oprichter en meesteranimator Hayao Miyazaki (Spirited Away) liet de regie dit keer over aan debutant Yonebayashi, die verdienstelijk werk afleverde en de soundtrack liet maken door de Franse Cécile Corbel. De film was een grote hit in eigen land.

Veel familie-animatiefilms spelen zich af in een maatschappij die demoniseert wat anders is en afwijst wat onbegrijpelijk is. Fantasyfilm Nimona, gebaseerd op de gelijknamige webcomic over een held die vriendschap sluit met het monster dat hij gezworen heeft te vernietigen, is een frisse toevoeging aan dit genre. Dat komt deels door het strakke scenario, de speelse animatie en het toegewijde stemacteerwerk (vooral van Chloë Grace Moretz als gedaanteverwisselaar Nimona), maar het indrukwekkendst is de expliciete omarming van wat in dit soort films vaak connotatie blijft: de queer thematiek. Monsters en schurken zijn bekende metaforen voor queerheid; Nimona is geen mens en kan daarom niet trans genoemd worden, maar haar bestaan is duidelijk een allegorie voor de trans-ervaring.

Na de klassieke Disneyfilm uit 1940 verschenen er nog veel meer verfilmingen van Carlo Collodi’s klassieke kinderboek De avonturen van Pinokkio, maar deze wonderlijke stop-motionfilm van Mexicaan Guillermo del Toro is de enige die minstens zo goed is. Del Toro mengt de grimmigheid van het boek met het sentiment van Disney en voegt daar allerlei persoonlijke stokpaardjes aan toe. Het verhaal over de levende marionet is verplaatst naar de jaren dertig, als Italië in de greep is van het fascisme. In die setting krijgt Pinocchio’s opstandigheid een heel andere lading. Meesterlijk ontworpen en uitgevoerd. Bekroond met de Oscar voor beste animatiefilm.

Sprookje over een schuchter, achttienjarig meisje dat door een heks in een oud vrouwtje wordt veranderd. Onverschrokken trekt zij de natuur in om haar oude gedaante terug te krijgen en de wereld van de ondergang te redden. Howl's Moving Castle is een vrije verfilming van het gelijknamige boek van de Britse fantasyschrijver Diana Wynne Jones. Animatiegrootheid Hayao Miyazaki maakte er een meeslepende film van. Een beetje Faust en een beetje Alice in Wonderland, vol fraaie details en wonderbaarlijke transformaties. Topvertier voor jong en oud.

Japanse animatiegrootmeester Hayao Miyazaki (1941) leek in 2013 zijn imposante oeuvre passend af te sluiten met het weemoedige The Wind Rises. Het gepensioneerde bestaan bleek echter toch niet aan hem besteed en dus keerde hij terug naar de tekentafel voor dit semi-autobiografische sprookje voor volwassenen, over een jongen die tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn moeder verliest, naar het platteland verhuist en vervolgens een magische (en duistere) wereld vol pratende dieren ontdekt. Typisch Miyazaki, en verrassen doet The Boy and the Heron dan ook maar zelden, maar de animatie is wonderschoon en de boodschap over verlies en rouw ontroert.

Fantastische animatiefilm van Hayao Miyazaki, de tekenmeester en regisseur van het mythische animatie-epos Princess Mononoke (1997). Spirited Away opent met een familie-uitje dat strandt in een verlaten pretpark waar de ouders van de tienjarige Chihiro prompt veranderen in enorme varkens. Het park blijkt een rustplek voor allerhande goden en geesten die hun tijd tussen de mensen achter de rug hebben. Chihiro leert de absurde regels van haar nieuwe, op wankel kapitalistische leest geschoeide wereld - samen met vriendje Haku - en transformeert van een doorsnee verwend meisje in een zelfverzekerde heldin. Best bezochte animatiefilm in thuisland Japan. Winnaar van een Gouden Beer en een Oscar.

Sherlock Holmes heeft een pittig tienerzusje, dat ook zeer bedreven is in het oplossen van ingewikkelde misdaden. Dat is het even simpele als doeltreffende concept van The Enola Holmes Mysteries, een reeks young adult-romans van de Amerikaanse schrijfster Nancy Springer. In deze Netflix-verfilming van het eerste deel gaat de heldin op zoek naar haar vermiste moeder én moet ze een jonge markies beschermen tegen een moordenaar. Het verhaal is soms wat rommelig en politiek correct, maar charmante hoofdrolspeelster Millie Bobby Brown (Eleven in Stranger Things) kan het uitstekend dragen. Leuke, vlotte familiefilm, beetje eng nog voor de jongsten. Ook het vermakelijke tweede deel staat op Netflix.

Verfrissend: een film voor een breed publiek, gesitueerd in Afrika, met alleen maar donkere acteurs. Dit regiedebuut van de Nigeriaans-Britse acteur Chiwetel Ejiofor (12 Years a Slave) is gebaseerd op de gelijknamige, autobiografische roman van William Kamkwamba. Het verhaal, over een puber uit Malawi die een plan bedenkt om zijn dorp te redden van de hongerdood, wordt geduldig en zonder opsmuk verteld, met alle ruimte voor de sympathieke, overtuigend gespeelde personages. Het slot wordt al min of meer verklapt in de titel, maar is evengoed hartverwarmend.

Terwijl hij probeert een paar kinderen uit zijn dorp te redden van een dol geworden, monsterlijk zwijn raakt de jonge Ashitaka besmet met een geheimzinnige ziekte. Op zoek naar genezing belandt hij midden in de strijd tussen een geheimzinnige prinses en een geïndustrialiseerde gemeenschap. Een oorlog waarin boswezens het opnemen tegen vuurwapens. Dit prachtige, ambachtelijk gemaakte eco-sprookje is misschien wel Miyazaki's beste film, beter nog dan het Oscarwinnende Spirited Away (2001), vanwege de fijne, niet drammerige boodschap, het meeslepende verhaal en niet in de laatste plaats vanwege alle levensechte, boeiende personages.