Het graf van Napoleon Bonaparte op het Britse eiland Sint-Helena is een toeristische trekpleister. Ieder jaar bezoeken duizenden vakantiegangers de tombe op dit eilandje in de Atlantische Oceaan. Sint-Helena was de plek waarnaar de beruchte Franse militaire leider in 1815 voor de tweede en laatste keer verbannen werd. Een jaar eerder ontsnapte de keizer in ballingschap nog van het Italiaanse eiland Elba, waarna hij bij Waterloo definitief verslagen werd door het Britse en Pruisische leger. De grap is echter dat Napoleon helemaal niet in dit kleine graf ligt. Al sinds 1840 niet meer. Zijn laatste rustplaats is het Legermuseum in Parijs.
De aandacht die het graf van Napoleon op Sint-Helena krijgt – van toeristen, lokale en Britse overheid – staat voor alles waartegen de Namibische Annina van Neel strijdt in de documentaire A Story of Bones. Want andere historische massagraven op Sint-Helena werden zonder pardon leeggehaald, geasfalteerd en vergeten.
In 2012 gaat Van Neel als milieudeskundige aan de slag voor een bouwbedrijf dat een vliegveld ontwikkelt op Sint-Helena. Bij de aanleg van een snelweg en een elektriciteitscentrale in Rupert Valley worden honderden skeletten gevonden. Van Neel is erbij als deze opgegraven worden. Het blijken de overblijfselen te zijn van naamloze slachtoffers van de trans-Atlantische slavenhandel. In 1840 heeft Groot-Brittannië deze onmenselijke praktijk verboden. De Britse kroon was zelfs proactief in het beëindigen van slavernij: men onderschepte buitenlandse schepen die tot slaaf gemaakten vervoerden naar Noord- en Latijns-Amerika. Deze ‘liberated Africans’ werden echter niet teruggestuurd naar hun thuisland. Ze waren helemaal niet vrij, maar werden als goedkope arbeiders naar de Cariben gestuurd of onder gruwelijke omstandigheden vastgezet in werkkampen zoals Rupert Valley.
In de 21ste eeuw vormen de honderden skeletten in de vallei niet alleen een herinnering aan een fout verleden: ze zijn een obstakel voor vooruitgang. De lichamen worden dan ook zonder pardon verwijderd, in andere naamloze graven op het eiland gedumpt of ‘tijdelijk’ opgeslagen in een depot van de plaatselijke gevangenis.
A Story of Bones volgt de politieke en maatschappelijke bewustwording van Van Neel in haar zoektocht naar gerechtigheid. Haar aanvankelijke passiviteit tijdens de opgravingen knaagt aan haar geweten. ‘Waarom bouwden we een snelweg over een begraafplaats,’ vraagt ze zich hardop af. ‘Ik hoop dat het antwoord niet te maken heeft met huidskleur, of met minder waarde of betekenis.’ Van Neel wil dat de overblijfselen van de ‘liberated Africans’ erkenning krijgen. Dat hun verhaal een plek krijgt in de geschiedenis van het eiland. Ze stuit echter op onverschilligheid van haar mede-eilandbewoners en weerstand van de lokale en Britse overheid. Het blijkt een stuk eenvoudiger om te pronken met een leeg graf van een verslagen vijand dan om een gitzwarte pagina in het eigen koloniale verleden onder ogen te zien.