On the Record: het is tijd dat zwarte vrouwen geloofd worden

Onlangs werd op het stationsplein in Rotterdam het beeld Containing Moments onthuld: een zwarte vrouw op sneakers, blik in de verte. Uit een deel van de (soms uitgesproken racistische) reacties bleek dat niet iedereen begreep waarom nu juist een zwarte vrouw zo’n prominente plek kreeg in de stad. Een kleine greep uit de commentaren: ‘Lui, dik, ongeïnteresseerd, werkloos en vast tienermoeder.’

Specifiek voor zwarte vrouwen liggen er vaker zulke kwaadaardige oordelen klaar, betoogt documentaire On the Record. De Amerikaanse film doet een poging om dat fenomeen tegen het licht te houden, door het MeToo-verhaal te vertellen van zwarte vrouwen die het slachtoffer werden van hiphop-mastodont Russell Simmons.

De docu opent met de stelling dat het geen toeval is dat er lange tijd nauwelijks zwarte vrouwen onderdeel zijn geweest van de MeToo-beweging. Want: in de hiërarchische maatschappelijke structuur van het westen staan witte mannen aan de top en bungelen zwarte vrouwen onderaan. On the Record heeft dan ook een duidelijke boodschap: ‘Het is de hoogste tijd dat zwarte vrouwen worden gehoord én geloofd.’

De hoofdpersoon is Drew Dixon, die zich met talent, passie en inzet weet op te werken van telefoniste naar hoofd Artist & Repertoire bij het belangrijkste hiphop-label Def Jam. In die functie scout ze naar nieuwe artiesten. Haar baas is Russell Simmons (medeoprichter van het label).

Langzaam ontvouwt zich een huiveringwekkend patroon waarbij Simmons zich steeds vaker opdringt, haar kantoor binnenkomt, de deur op slot doet en zijn geslacht laat zien. Een van de interessantste onderdelen van de documentaire is de uitgebreide aandacht die er is voor haar keuze om te blijven én te zwijgen.

Het is eenvoudig om vanaf de zijlijn te roepen dat ieder weldenkend mens allang had gerend voor haar leven. De werkelijkheid is vele malen complexer. Die gaat over de vanzelfsprekendheid van misogynie in de hiphop- en muziekwereld. De sfeer waarin vrouwen vooral niet te veel moeten zeuren en als ze zich wél uitspreken, ze door het slijk worden gehaald met een breed scala aan racistische én ‘verrader’-verwijten. En dan misschien nog wel het meest ontluisterende element: zwarte vrouwen hebben de neiging zwarte mannen te beschermen, omdat het narratief van de seksueel agressieve zwarte man in de geschiedenis tot lynchpartijen heeft geleid – en recenter tot vele onterechte veroordelingen.

Het zijn duivelse dilemma’s, ook voor de slachtoffers van Simmons (inmiddels hebben zich er twintig gemeld). En hij? Woont prinsheerlijk op Bali en wordt vooralsnog niet vervolgd.