Platformen als Thuisbezorgd, Uber, Deliveroo en Amazon zijn de afgelopen tien jaar een onontkoombaar gegeven geworden in ons dagelijks leven. Nooit meer hoeven we te bellen voor een taxi, of naar de supermarkt te rennen voor een vergeten chocoladereep: met één simpele vingerbeweging openen we tegenwoordig een app en komt het als vanzelf naar ons toe. Gebruiksvriendelijker kan haast niet.
Ook aan de uitvoerende kant leken de voordelen talrijk: veel werknemers konden zelfstandig aan de slag, en hoefden niet langer dagelijks naar een duf kantoor. Bemoeizuchtige bazen bleven achterwege. De bezorger of chauffeur was immers ineens eigen baas, die door de ontvanger direct beoordeeld kon worden op de kwaliteit van de geleverde dienst. Hoe democratisch wil je het hebben?
Het ‘ideaal’ van de platformeconomie won de laatste jaren steeds meer aan kracht. Maar in de documentaire The Gig is Up zien we dat dit ideaal toch vooral heeft geleid tot meer uitbuiting, permanente onzekerheid, en grillen van bedrijven die zoveel mogelijk winst willen maken. Regisseur Shannon Walsh laat op invoelende wijze zien hoe arbeiders in de platformeconomie wereldwijd uiteindelijk vooral slachtoffer zijn geworden van een dolgedraaide industrie. Wat ooit begon als ideaal van zelfstandigheid en mondigheid, is steeds meer uitgegroeid tot zoveelste uitwas van het kapitalisme. De markt is immens, de uitbuiting nog veel groter.
Toch is het maar de vraag of de documentaire ogen zal openen. In de platformeconomie gaat inmiddels meer dan vijf biljoen dollar om, en naar verwachting zijn in 2025 wereldwijd meer dan 540 miljoen mensen werkzaam in deze industrie. Voor ons verwende consumenten moet het ondertussen steeds sneller, efficiënter en gebruiksvriendelijker. Maar misschien moeten we deze documentaire toch maar in gedachten houden, als die Uber-chauffeur of chocoladereep straks één minuut te laat arriveert.