In documentaire Hidden Letters strijden twee jonge Chinese vrouwen voor een eeuwenoud vrouwenschrift, als vehikel voor hun vrijheidsdrang en zelfstandigheid.

De Chinees-Amerikaanse regisseur en Emmy-winnaar Violet Du Feng volgt in de documentaire Hidden Letters: vrouwen en vrijheid in China twee jonge vrouwen die een fascinatie koesteren voor het syllabische schrift Nüshu, dat in de negentiende en twintigste eeuw in enkele dorpen in de Zuid-Chinese provincie Hunan louter door vrouwen (die veelal aan huis waren gebonden) werd gebruikt.  Hu Xin, die in het Nüshu-museum rondleidingen, probeert het schrift onder de knie te krijgen, onder begeleiding van een bejaarde vrouw wier grootmoeder in het vrouwenschrift waaiers en zakdoeken versierde met emotioneel beladen liederen. Hu Xin voelt zich verbonden met deze balladen omdat ze het gevoel heeft dat de maatschappij haar als alleenstaande vrouw niet als een volwaardig individu beschouwt.

Datzelfde gevoel wordt Simu Wu uit Shanghai aangepraat, wier liefde voor Nüshu door haar verloofde wordt afgedaan als een verwaarloosbare hobby. Hij vindt dat Wu maar eens een echte baan moet zoeken, zodat ze groter kunnen gaan wonen en hun gezin kunnen uitbreiden. Hidden Letters gaat, kortom, niet alleen over een lokaal fenomeen, maar ook over vrouwen die een moderne doch patriarchale samenleving spiegelen.

Wat het Nüshu betreft, kunnen volgens sinoloog Wilt L. Idema (die in 1996 Vrouwenschrift publiceerde) wat kanttekeningen worden geplaatst. Zo wordt Nüshu volgens hem vaak omschreven als een ‘geheimtaal’, terwijl het in feite een fonetisch schrift is voor het plaatselijk dialect.

Idema: ‘Het probleem met Nüshu is dat het vaak spectaculairder wordt gemaakt dan het is. Het is niet zo dat in het traditionele China vrouwen niet mochten lezen en schrijven. Ze moeten ook een beetje kunnen boekhouden als huisvrouw, dus dan is een zekere geletterdheid wel handig. En de vrouwen die het vrouwenschrift beoefenden, leefden blijkbaar toch in gezinnen waar papier, inkt en penselen voorhanden waren.’

Violet Du Feng gaat in haar documentaire kort in op het Chinese cultuurbeleid, dat na de Culturele Revolutie (1966-’69) werd verruimd. Hoewel in de decennia daarna nog maar een handjevol vrouwen het schrift kenden, zag het cultuurbureau potentie: de film toont ook hoe commerciële kansen worden benut. Idema: ‘China heeft sinds het begin van deze eeuw duidelijk heel enthousiast de Unesco-campagne voor het bewaren van cultureel erfgoed overgenomen. Maar dan wel met de bedoeling dat alle energie die de overheid erin steekt, de plaatselijke toeristenindustrie aantrekkelijk maakt. Dat neemt uiteraard niet weg dat het Nüshu voor sommige vrouwen een zeer persoonlijke ervaring is.’

Close up: Hidden Letters

Dinsdag 27 juni

NPO 2 22.40-23.40

de nieuwste documentairetips in je mailbox?