De Urban Dictionary omschrijft white saviors (witte redders) als westerse mensen die de problemen van ontwikkelingslanden of mensen van kleur even ‘gaan fiksen’, zonder enig benul te hebben van de geschiedenis, behoeftes of de stand van zaken in de regio. Renee Bach, de Amerikaanse vrouw over wie de HBO-documentaireserie Savior Complex gaat, valt zonder enige twijfel in deze categorie.
Bach vertrok in 2007 als negentienjarige naar Oeganda: ze voelde zich letterlijk geroepen door God. ‘Het was alsof ik zijn stem in mijn hoofd hoorde,’ herinnert ze zich in de eerste aflevering van de driedelige serie. Haar ‘missie’ begint redelijk onschuldig – Bach deelt samen met andere blonde, breed lachende vrouwen bijbels en voedsel uit aan arme Oegandezen. Iets waarvan de documentaire beelden heeft omdat, ook toen al, alles werd gefilmd.
Maar hoe langer Bach in Oeganda is, hoe gevaarlijker haar zogenaamde altruïsme wordt. Ze begint Serving His Children, een voedselprogramma voor kinderen in de stad Jinja. Wanneer ze merkt dat het onderbezette en noodlijdende lokale ziekenhuis hun ondervoede patiëntjes na medische behandelingen naar haar villa stuurt om aan te sterken, besluit ze zich volledig op het herstel van ondervoede kinderen te richten. Dat is het moment waarop Bachs verhaal een wending neemt die haast te huiveringwekkend is om te geloven, behalve dan dat je het allemaal ziet gebeuren op de uren archiefbeeld die de makers van Savior Complex tot hun beschikking hadden.
Serving His Children, dat dankzij donoren uit Amerika meer geld heeft dan het lokale ziekenhuis, wordt de plek waar wanhopige moeders met hun doodzieke kinderen aankloppen. En Bach, een jonge twintiger zonder enige medische ervaring laat staan een diploma, gaat ze behandelen. Ze hangt een stethoscoop om, leert op YouTube hoe je een infuus aanlegt en bouwt – zoals de lokale kinderarts het omschrijft – een doehetzelf-intensivecare waar ze zelfs bloedtransfusies uitvoert.
Uiteindelijk sterven er meer dan honderd kinderen in haar kliniek. En Bach, die inmiddels niet meer in Oeganda mag komen, wordt door de mensen die willen dat ze voor haar handelingen wordt berecht, gezien als de persoon die hun dood op haar geweten heeft. Iets dat Bach zelf uiteraard anders ziet. Zij wijst in de docuserie meermaals op alle kinderen die dankzij haar kliniek, en haar door God geleide handen, wél in leven bleven.
Dat Savior Complex Bach uitgebreid aan het woord laat, kwam HBO na de release van de trailer direct op kritiek te staan. Maar de serie weet aardig de balans te houden tussen Bachs kant en de versies van de Oegandezen die erbij waren. En uiteindelijk spreken vooral de archiefbeelden boekdelen. Hoe vaak Bach ook zegt dat ze goed bezig was, we zien een jonge vrouw die duidelijk denkt dat zij de enige is die de kinderen van Jinja kan helpen. Als een witte redder.